Rzeźbiona w drewnie szafa do przechowywania zwojów Tory z synagogi w Wysokim Litewskim, srebrna puszka kwestarska bractwa pogrzebowego, numizmaty czy drewniana lampka chanukowa z Przeworska. To tylko niektóre ze skarbów judaików, które można oglądać w Galerii Rzemiosła Artystycznego w Muzeum Narodowym w Krakowie, która zyskała nową aranżację.
W Gmachu Głównym prezentowane jest ponad 300 z prawie 1200 zabytków, wśród których znajdują się przedmioty kultu religijnego, domowego, świątecznego i użytku codziennego wykorzystywane na przestrzeni od XVII do XX wieku. Wiele z nich to unikaty, nie tylko na skalę polską.
– Oprócz tego, pokazujemy też numizmaty, pieczęcie, drobną biżuterię, czego nie można było zobaczyć wcześniej. Ze względów konserwatorskich, zabytki tekstylne muszą być pokazywane przez określony czas i w odpowiednich warunkach, abyśmy mogli cieszyć się nimi przez długie lata. Dlatego też są czasowo wycofywane i zastępowane innymi – podkreśla Monika Paś, kurator ekspozycji.
Amulety, które chronią
W trzynastu gablotach znalazły się również amulety, które otrzymywała matka i nowo narodzone dziecko.
– Miały one chronić matkę i dziecko w najwcześniejszym momencie życia. Do czasu obrzezania, czyli 8. dnia po urodzeniu, wierzono, że niemowlę porwie upiorzyca Lilith. Wówczas śmiertelność wśród niemowląt była bardzo duża, dlatego też amulety wieszano wokół łóżka – opowiada Monika Paś.
Warto również przyjrzeć się bliżej polichromowanej szafie służącej do przechowywania zwojów Tory z synagogi w Wysokim Litewskim czy srebrną kwestarską puszkę bractwa pogrzebowego, wykonaną przez złotnika Elimelecha w XVIII wieku, którą zdobią rytowane sceny kolejnych faz pochówku.
Początek zbioru judaików MNK sięga 1887 roku. Wówczas Leonard Lepszy ofiarował pierwszą srebrną balsaminkę. Z upływem czasu kolekcja powiększała się dzięki kolejnym darom i zakupom, dokonywanym najliczniej w latach 1935–1939, co umożliwiła celowa dotacja na zakup żydowskiego rzemiosła artystycznego, przyznana Muzeum przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego.
