News LoveKraków.pl

„Księgarnie to więcej niż sklepy”. Kraków ze specjalnym funduszem

Cafe NOWA Księgarnia – miejsce, które przetrwało dzięki wsparciu miasta/Radna Magdalena Mazurkiewicz (KO) fot. LoveKraków.pl

Z mapy Krakowa znikają kolejne kultowe księgarnie, które nie wytrzymują rosnących kosztów najmu i trudnych realiów rynku. Miasto podejmuje działania, by ratować te unikalne przestrzenie kultury, ale czy wsparcie wystarczy, by powstrzymać ten proces?

W styczniu 2024 roku, po sześćdziesięciu latach działalności, z ulicy Królewskiej zniknęła księgarnia Muza II. Niespełna osiem miesięcy później krakowianie i turyści przeczytali w witrynie „Kuranta”, że także to kultowe miejsce będzie działać tylko do końca października. W marcu 2025 roku pojawiła się kolejna wiadomość: po niespełna dwóch latach działalności Milena Gumienny, właścicielka Compare Bookstore działającej w Pałacu Potockich, zdecydowała o zamknięciu księgarni przy Rynku Głównym 20.

Co łączy te miejsca, poza zakresem prowadzonej działalności? Powód zamknięcia – względy ekonomiczne, przede wszystkim bardzo wysokie koszty utrzymania lokali.

Miejskie wsparcie i nowe programy

Pytamy Magdalenę Mazurkiewicz, radną KO, przewodniczącą komisji kultury i ochrony zabytków o to, jak miasto pomaga utrzymać się na kultowym miejscom, które mają wypracowaną markę, unikalną ofertę, swoich stałych klientów? Jakich działań systemowych potrzeba, by obiekty jak wspominane wyżej mogły dalej swobodnie funkcjonować, by oferta kulturalna Krakowa w tym zakresie nie ubożała? 

– Miasto Kraków, dostrzegając rolę niszowych miejsc kultury, wdraża szereg programów wspierających działalność księgarń i lokalnych przestrzeni kulturalnych. Najlepszym przykładem jest Cafe NOWA Księgarnia – miejsce, które przetrwało dzięki wsparciu miasta i ogromnemu zaangażowaniu lokalnej społeczności. To wyjątkowa przestrzeń, łącząca funkcje księgarni, kawiarni i centrum wydarzeń kulturalnych – przypomina Magdalena Mazurkiewicz.

Od 2025 roku działa Fundusz Księgarski, będący rozwinięciem programu prowadzonego przez KBF od 2020 roku. Księgarnie współpracują z miastem przez cały rok, organizując ekspozycje książek objętych patronatem programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, spotkania autorskie i wydarzenia literackie. W ramach funduszu każda księgarnia może otrzymać do 15 tys. zł rocznie.

– To unikalny program w skali kraju – podobne rozwiązania funkcjonują jedynie w Gdańsku. Obecnie korzysta z niego 15 krakowskich księgarni – zaznacza Mazurkiewicz.

Miasto organizuje również otwarty konkurs ofert wspierający działalność kulturalną w księgarniach. Od 2016 roku organizacje pozarządowe mogą ubiegać się o dofinansowanie na całoroczne wydarzenia czytelnicze. Minimum 10 proc. dotacji musi zostać przeznaczone na wynajem sal w księgarniach. W 2025 roku budżet konkursu wyniósł 360 tys. zł.

Ulgi czynszowe i wyzwania prywatnych lokalizacji

Dodatkowo, księgarnie i antykwariaty funkcjonujące w lokalach miejskich mogą korzystać z ulgowych czynszów. Zgodnie z uchwałą Rady Miasta z 2009 roku, wspierającą branże chronione i zanikające, czynsz może wynosić jedynie około jednej trzeciej stawki rynkowej. Z takiego rozwiązania korzystają m.in. Antykwariat Abecadło oraz Cafe NOWA Księgarnia.

– Problem pojawia się w przypadku lokali wynajmowanych od właścicieli prywatnych, gdzie miasto nie ma bezpośredniego wpływu. Staramy się jednak wspierać takie miejsca w inny sposób – wynajmując półki na książki, organizując spotkania autorskie i wydarzenia kulturalne. Poszukujemy też nowych form pomocy, bo kultura w Krakowie to wartość nadrzędna – podkreśla radna.

Jak dodaje Mazurkiewicz, księgarnie to nie tylko sklepy – to także ważne miejsca spotkań i integracji lokalnych społeczności. – Dlatego komisja kultury nie ustaje w pracy nad nowymi rozwiązaniami wspierającymi ich dalsze funkcjonowanie – zaznacza.