Prywatne muzea

Nie zawsze i nie wszędzie na świecie istniały tylko państwowe muzea. Wśród nich znaczną część stanowią, do dnia dzisiejszego, muzea prywatne. Zresztą także i w Polsce idea muzealnictwa zrodziła się na gruncie inicjatywy prywatnej. Pierwsze muzeum zostało założone dzięki Izabeli Czartoryskiej w 1801 roku w Puławach i gromadziło pamiątki narodowe.

W 1805 roku prywatne zbiory sztuki i starożytności, gromadzone w pałacu w Wilanowie, udostępnił społeczeństwu Stanisław Kostka Potocki. Tradycje gromadzenia zbiorów są jednak dużo starsze i sięgają końca XVI wieku, kiedy tworzono tzw. gabinety osobliwości. Prywatne muzea na świecie poświęcone są bardzo wielu sprawom. Można wymienić te, które wydają się swoją tematyką skupiać znaczną uwagę odbiorców. Wśród nich znajdzie się na przykład Muzeum Czekolady z Kolonii, Muzeum Mielonki z Austin (Minesota) -  i Muzeum Historii Pogrzebów, z Houston (Texas) - pokazujące karawany, trumny oraz wystawę poświęconą sposobom balsamowania zwłok.

W Anglii istnieje Muzeum Ubikacji, w miejscowości, gdzie urodził się rzekomy wynalazca spłukiwanego sedesu Thomas Crapper. Jednakże większą ekspozycję o tej samej tematyce znajdziemy w New Delhi w Indiach. W Wielkiej Brytanii pewien wielbiciel sprzątania stworzył i udostępnia zwiedzającym Muzeum Odkurzaczy, w Moskwie bardzo znane i podziwiane jest prywatne Muzeum Ikon. W Ko Phukel, na największej wyspie Tajlandii, znajduje się przepiękne Muzeum Muszli. Zresztą, muzea prywatne cieszą się na świecie coraz większą popularnością. Miliarder Francois Pinault prezentuje swą gigantyczną kolekcję sztuki w dwóch okazałych niepublicznych muzeach w Wenecji. Bernard Arnault, właściciel Louis Vuitton, zamierza wybudować pawilon wystawienniczy w Paryżu. Miałby on pomieścić zbiory utworzonej przez niego fundacji wspierającej młodych artystów. Ekstrawaganckie muzea prywatne powstają także w innych krajach.

W Polsce sytuacja wygląda zdecydowanie skromniej, chociaż tu i ówdzie już istnieją muzea prywatne z wieloletnią tradycją. W Bielsku, ponad 20 lat temu, znany zegarmistrz Stanisław Foryś  założył Dom Przyrodnika. Przyrodnik z zamiłowania, zebrał jedną z największych w Europie kolekcji spreparowanych motyli i chrząszczy. Zbiór liczy ponad 20 tys. eksponatów. W Warszawie znajduje się Muzeum Diabła Polskiego „Przedpiekle”. Istnieje już prawie 40 lat i jest jedynym tego typu muzeum w Polsce, a jego kolekcja uchodzi za drugą pod względem liczby eksponatów na całym świecie.

Muzeum liczy ponad dwa tysiące eksponatów polskiego pochodzenia. Stanowi ono więc osobliwą kolekcję etnograficzną, na której zobaczymy rzeźby, rysunki, grafiki, malunki, wycinanki, ekslibrisy oraz obrazy olejne. We wsi Gwizdały w Gminie Łochów pod Wyszkowem w 1999 roku powstało Muzeum Gwizdków zawierające około 400 eksponatów. Znajduje się tam także największy gwizdek świata, mierzący półtora metra ludowy kogucik. W 1964 roku w Bystrzycy Kłodzkiej zostało założone Muzeum Ognia. Przez blisko czterdzieści lat, muzeum zgromadziło m. in. 1400 zapalniczek 0,5 mln pudełek od zapałek i etykiet ( w tym najstarszą polską etykietę z 1882 roku). W Toruniu istnieje prywatne Muzeum Drukarstwa i Piśmiennictwa, Nie sposób nie wspomnieć tutaj o prywatnych muzeach poświęconych pisarzom, poetom czy malarzom, które są prowadzone przez ich rodziny W  Poznaniu pierwsze prywatne muzeum – to Muzeum Broni. Jest to kolekcja pasjonata militariów, Piotra Urbaniaka, który przez pięć lat zbierał różne eksponaty z Ameryki, Indonezji, Chin i z Afryki. W lutym 2011 roku w Warszawie otwarte zostało pierwsze w Polsce Muzeum Erotyki (zamknięte w 2012). W porównaniu z berlińskim muzeum Beate Uhse, okazało się ono jednak ekspozycją dość konserwatywną.

A co jest w Krakowie? Poza wspaniałym Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, właściwie nie ma czym się pochwalić. Wprawdzie tutaj istnieją niesamowite zbiory kolekcji rodziny Sosenków, które obejmują między innymi kolekcję zabawek liczącą ponad 40 tysięcy obiektów (znalazły się niezwykłe rarytasy, takie jak zabawka – szopka Królowej Bony). Drugim zespołem zabytków jest kolekcja pocztówek (ponad 600 000 sztuk). Poza tym istnieją kolekcje tkanin, akcesoriów mody (guziki, okulary, torebki, kapelusze, laski, wachlarze), flakonów perfumowych, wiecznych piór i przedmiotów związanych ze sztuką epistolarną: (kałamarze pultynki, papiery listowe), luksusowych papierów: (wizytówki, zaproszenia nalepki) etykiet zapałczanych, reklamy (prospekty, katalogi ofertowe, opakowania i przedmioty reklamowe), telegramów i biżuterii patriotycznej, rzemiosł artystycznych w stylu Art déco, lat 50. 60. XX wieku, nietypowych sztućców, solniczek, małych form meblarskich, filatelistyka numizmatyka, dewocjonalia, fotografia i sprzęt fotograficzny, i jeszcze wiele, wiele innych osobliwości. Niestety, jeszcze nie istnieje prywatne muzeum rodziny Sosenków.

Kraków więc wciąż liczy na to, że i u nas ruszą kiedyś ekspozycje w prywatnych muzeach. Ciekawe, czy i w naszym mieście powstanie nietypowe, oryginalne i interesujące muzeum stworzone przez pasjonata, którego będzie stać na jego utworzenie. Być może miasto doceniając włożony trud, pasję i pieniądze zechce potem wesprzeć twórcę, chociażby na początek poprzez reklamę prywatnego muzeum.