W 2019 roku postępowań administracyjnych dotyczących samowoli budowlanych zarejestrowano ponad siedemset. Pół tysiąca postępowań odnotowano już w tym roku, choć za nami dopiero trzy kwartały.

Powyższe dane jednak nie są precyzyjne. Jak tłumaczy powiatowy inspektor nadzoru budowlanego w Krakowie Małgorzata Boryczko, nie da się jednoznacznie określić liczby „zarejestrowanych” samowoli budowlanych, jak również liczby samowoli „zlikwidowanych”. – W niektórych przypadkach samowolne obiekty likwidowane są nawet przed wszczęciem postępowania administracyjnego, niektóre w toku takiego postępowania lub po wydaniu ostatecznego nakazu rozbiórki, a w niektórych przypadkach konieczne jest przymuszenie egzekucyjne. W innych sytuacjach można zalegalizować takie samowole – wyjaśnia.

PINB wykrywa samowole budowlane dzięki zgłoszeniom kierowanym do urzędu przez osoby trzecie i mieszkańców bądź w toku rutynowych czynności podejmowanych przez pracowników inspektoratu. – Wiarygodna informacja o samowoli budowlanej pociąga za sobą przeprowadzenie przez nas czynności kontrolnych. W tym roku wykonaliśmy niemal półtora tysiąca takich czynności dotyczących realizacji obiektów budowlanych – dodaje Małgorzata Boryczko.

Pod łapą NIK-u

W 2019 roku Najwyższa Izba Kontroli opublikowała wyniki przeprowadzonych kontroli w powiatowych inspektoratach nadzoru budowlanego za lata 2015-2018. Grodzki PINB zajął w tym zestawieniu wyjątkową pozycję.

W niemal 50 proc. zbadanych postępowań egzekucyjnych w krakowskim inspektoracie czynności polegające na sprawdzeniu wykonania decyzji lub czynności, które miały na celu wyegzekwować obowiązki nałożone decyzją, były podejmowane po upływie od 78 do 2 938 dni (ponad 8 lat). W 60 proc. skontrolowanych spraw czas ich rozpatrzenia wyniósł od 35 do 391 dni, w ponad 40 proc. nie poinformowano skarżących o braku możliwości ich załatwienia w terminie do jednego miesiąca, natomiast w blisko 18 proc. skarżący w ogóle nie zostali poinformowani.

Jedna z najdłużej procedowanych decyzji w kraju miała miejsce w PINB Grodzkim i polegała na poprawie stanu technicznego budynku. Na realizację decyzji czekano ponad 8 lat i do czasu zakończenia kontroli NIK (w 2018 roku) nie została wykonana.

– Skrajnie długotrwały proces administracyjno-egzekucyjny miał miejsce w przypadku nieruchomości położonej przy ul. Centralnej. Odstępstwa od pozwolenia na budowę tej nieruchomości stwierdzono już w 1998 roku. Dwukrotnie wydawano w tej sprawie nakazy rozbiórki, które były następnie uchylane. Do dnia zakończenia kontroli, czyli końca 2018 roku, sprawa ta była w toku, czyli trwała od 20 lat – komunikuje NIK.

Nieskuteczność w prowadzeniu postepowań czy brak mechanizmów pozwalających wykrywać samowole budowlane to wieczne utrapienie organów nadzoru budowlanego. NIK stwierdził w raporcie, że wynika to m.in. ze złej sytuacji finansowej i dużej rotacji kadr w inspektoratach. Od lat jednostki te borykają się z tymi samymi problemami. W PINB Grodzkim pracuje zaledwie ok. 40 pracowników merytorycznych, którym udało się doprowadzić do rozbiórki zaledwie 104 obiekty budowlane (w latach 2015-2018).