Ponowne użycie grobu reguluje ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Grób ziemny nie może zostać użyty przed upływem 20 lat od pochówku. Ale nawet jeśli minie ustawowy czas, na kolejne 20 lat użycie grobu może zablokować np. krewny zmarłego po wpłaceniu ustalonej kwoty.

To, co wydawało się formalnością, urosło na rangi niemałego problemu administracyjnego. A zaczęło się od tego, że ZCK poinformował PPIS, że zamierza użyć ponownie grobu. Problem pojawił się, gdy zarząd napisał, że szczątki zostaną przeniesione na inne miejsce w obrębie cmentarza. Inspektor sanitarny zażądał dokumentów w sprawie zezwolenia na ekshumację szczątków.

ZCK odpisał, że nie posiada takiego dokumentu i przypomniał, że nie będzie to ekshumacja. Według zarządu byłoby uciążliwością uzyskiwanie zgód za każdym razem, gdy chce ponownie użyć grobu i tym samym prawo do ponownego użycia miejsca spoczynku byłoby „iluzoryczne”.

Powiatowy Państwowy Inspektor Sanitarny odpisał, że rozumie różnice wskazane w ustawie, ale mimo wszystko nalegał na uzyskanie zgody na ekshumację z powodu takich, że szczątki zostaną wydobyte i pochowane gdzie inedziej. Natomiast zgoda na ekshumację mogła zostać wydana na wniosek osób uprawnionych do pochowania zwłok za zezwoleniem właściwego inspektora sanitarnego czy na zarządzenie prokuratora lub sądu.

Prawa, obowiązki

I tak sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Podczas rozprawy pełnomocnik ZCK powiedział, że „nigdy do tej pory, to jest dwóch, trzech lat wstecz, przed ponownym wykorzystaniem grobu nie była wymagana przez inspektora decyzja o wyrażeniu zgody na ekshumację, przedstawiciele inspektora brali udział w czynnościach, a jak nie brali udziału, to nie wymagali zgody”.

Pełnomocnik PPIS odpowiedział, że „do ponownego użycia grobu może dojść dopiero po przeprowadzeniu ekshumacji zwłok (…), jedynie w przypadku złożenia przez uprawnionego do pochówku/ekshumacji wniosku można zwłok nie wydobywać, a dokonać kolejnych pochowań w dotychczasowym grobie”.

Przerzucanie się pismami i ostateczna skarga do sądu administracyjnego na niewiele się zdała. WSA uznał bowiem, że… sprawa powinna zostać rozstrzygnięta bez wymiany korespondencji. ZCK nie musiał występować do PPIS o zezwolenie na ponowne użycie grobu, bo to nie jest w kompetencjach inspektora.

– To na zarządcy cmentarza ciąży obowiązek, przy ponownym użyciu grobu ziemnego, zapewnienia ochrony dóbr osobistych (w tym wynikających z prawa do grobu) i on też ponosi cywilnoprawną odpowiedzialność za ewentualne bezprawne ich naruszenie – zauważył sąd.

I co więcej, pismo PPIS w sprawie przedstawienia dokumentu o zgodzie na ekshumację nie powodowało, że ZCK nie mógł ponownie użyć grobu. Ostateczne WSA uznał, że skargę odrzuci, ponieważ pismo inspektora sanitarnego w żaden sposób nie rozstrzygnęło w sposób władczy o jakichkolwiek prawach czy obowiązkach administratora cmentarza.