Małopolski sanepid cały czas walczy na froncie z dopalaczami. Czy wygrywa? Trudno to ocenić. W ciągu ostatniego roku zauważono zwiększoną liczbę zatruć, natomiast w Krakowie, poza jednym przypadkiem, nie funkcjonują sklepy ze środkami psychoaktywnymi. Młodzi kombinują nie tylko z dopalaczami, ale również np. z płynami do felg czy środkami do irygacji pochwy.
Joanna Kosmala z sanepidu jest specjalistką w dziedzinie substancji psychoaktywnych. W ogóle Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna jest bardzo ważnym ogniwem w walce z dopalaczami. Urzędnicy mogą wystawiać kary pieniężne osobom, którym udowodnią zamiar handlu niedozwolonymi substancjami lub takimi, które szkodzą.
Imitacja mchu tajwańskiego
Kary te zaczynaj się od 20 tys. złotych, a kończą na milionie. W całej Polsce w 2016 roku do budżetu powinno spłynąć ponad 14 mln złotych z tego tytułu. – Co ciekawe, dilerzy płacą te kary, czasem w ratach – mówi Kosmala.
W sklepach, które są na bieżąco zamykane (w Krakowie działa taki jeden, otwarty został w październiku), dopalacze są sprzedawane pod postacią suszu, proszków, pigułek czy kryształów. Opisywane są jako imitacje śniegu, mchu tajwańskiego, alg czy talizmanów. Oczywiście zawsze widnieje na nich informacja, że są nie do spożycia.
Nieprzewidywalny cocolino
Pamiętacie reklamy środka piorącego ze słodkim misiem? Środki w saszetce z tą nazwą nie mają nic wspólnego z wizerunkiem tejże marki. I mogą być śmiertelnie niebezpieczne. – Skład cały czas ulega ewolucji. W jednym badaniu wyszło, że ma tylko jedna substancję, w drugim, że dwie, a ostatnio, że nie ma żadnej nam znanej. Dlatego kupując je, nawet z dnia na dzień, nie mamy żadnej pewności, co spożyjemy – przestrzega Kosmala.
Dodatkowo te narkotyki są silnie toksyczne. Dla przykładu gram ketaminy wystarczy, aby odurzyć trzy osoby. Taka sama dawka zmodyfikowanego narkotyku oddziałuje na 100 osób. – Stąd tak liczne zatrucia – mówi specjalistka.
Jako przykład podaje sprawę dwóch więźniów. Jeden z nich po zażyciu dopalaczy miał niemalże nadludzką siłę i kilku strażników nie bylo w stanie go obezwładnić. Drugi własnoręcznie wydrapał dziurę w brzuchu i wyrzucił swoje wnętrzności. – Uważał, że ma w środku „obcego” – opowiada Kosmala.
Zgonów było więcej
Część szpitali jeszcze w 2016 roku nie zgłaszała sanepidowi przypadków zatruć. I co ciekawe, nie przodują w tym „gimnazjaliści”. Trują się osoby dorosłe. W 2016 roku na terenie Małopolski doszło do 71 tego typu zatruć. W tym roku do końca października już do 201. – Z tym, że nie mamy danych np. ze Szpitala Uniwersyteckiego. A wiemy, że tam takie osoby są przyjmowane – stwierdza Kosmala.
W Krakowie z powodu zażycia dopalaczy umarły trzy osoby, choć, zdaniem pracownika sanepidu, jest ich znacznie więcej. – Sekcja zwłok zawsze powie, że przyczyną zgonu było np. zatrzymanie akcji serca. Ale co je spowodowało? Z raportów policji wynika, co zostało znalezione przy zmarłych – opowiada urzędniczka. Bardzo często są to właśnie dopalacze, ale prokuratorzy nie zlecają badań toksykologicznych.
Narkotyki w e-papierosie
Jak mówią policjanci, prawo nie nadąża za pomysłowością producentów dopalaczy. Jednym z najnowszych tego typu narkotyków jest liqiud do e-papierosa. Działanie ma podobne do marihuany, jednak – zdaniem producenta – jest nie do wykrycia później w moczu oraz nie wydaje specyficznego zapachu.
Młodzi ludzie od lat eksperymentują również z dostępnymi na rynku lekami oraz różnymi substancjami, które mogą spowodować chwilowy lub długotrwały „odlot”. Wśród spożywanych rzeczy są m.in. płyny do czyszczenia felg (wypicie powoduje efekty jak po zażyciu tzw. pigułki gwałtu), płyn do czyszczenia monitorów, leki do irygacji pochwy (powodują halucynacje, zwiększają ciśnienie krwi), gaz do zapalniczek czy bita śmietana… Przy czym wszystkie te rzeczy mogą spowodować śmiertelne zagrożenie.
I są to przypadki nie teoretyczne. Do Joanny Kosmali zwracali się rodzice zaniepokojeni dziwnym zachowaniem swojego dziecka. Na pytanie, czy nie zażywało narkotyków, odpowiadali przecząco. Okazywało się jednak, że zastąpiło je właśnie powyższymi substancjami.
