Mistrz Jerzy i cudowna moc sztuki

Obraz odnalazła księżna Izabela Czartoryska w ruinach kolegiaty fot. Krzysztof Kalinowski/LoveKraków.pl
Czas na kolejną odsłonę cyklu Cudowna Moc Sztuki w Muzeum Narodowym. Tym razem w Europeum zagościł obraz „Zwiastowanie” autorstwa Mistrza Jerzego.

Dzieło pochodzi z kolekcji Muzeum Książąt Czartoryskich i niegdyś stanowiło centralną część tryptyku z kolegiaty św. Michała na wzgórzu wawelskim.

Obraz odkryty w ruinach

Jego powstanie datuje się na lata 1517–1518. Na Wawelu pozostało do czasu odnalezienia go przez księżnę Izabelę Czartoryską w ruinach kolegiaty. Później zostało przewiezione do Domu Gotyckiego w Puławach. Dopiero sto lat później na strychu kościoła św. Krzyża odnaleziono boczne skrzydła wawelskiego ołtarza.

Scena na obrazie ukazuje Archanioła Gabriela, który przekazuje Marii dobrą nowinę. Nad jej głową unosi się gołębica Ducha Świętego, a u stóp Archanioła ukazany jest fundator obrazu w klęczącej pozie – kanonik Jakub Monopedes.

Znajdziemy tu również subtelny podpis Mistrza Jerzego – w górnej części obrazu znajduje się data 1517 i litera „G”, będąca najprawdopodobniej inicjałem malarza (Jerzy – łac. Georgius).

– Dzieło jest pełne rozmaitych treści. Lubię czasami mówić, że średniowieczny obraz funkcjonował niegdyś tak, jak dla nas dziś internetowe memy. Dzieła bardzo często stanowiły połączenie obrazu i tekstu. Średniowieczny czy nowożytny odbiorca, patrząc na ten obraz, widział nie tylko zwiastowanie, ale opowieść o całej historii zbawienia – przyznaje Magdalena Łanuszka, kuratorka wystawy.

Jak mistrz przybył do Krakowa

Obraz jest połączeniem tradycji średniowiecznego i nowożytnego malarstwa. Złote tło i hieratyczna perspektywa sprawiają, że obraz jest bliższy malarstwu gotyku, a wprowadzenie krajobrazu, elementów martwej natury czy kolumny – nowożytnemu.

Co ciekawe, w krakowskich źródłach nieraz pojawiają się wzmianki o malarzu Jerzym zwanym Irzykiem. Jeżeli dotyczą one jednej osoby, to można założyć, że artysta przybył do Krakowa początkiem XVI wieku. W 1509 roku miał tu już swoją pracownię, a w 1520 roku opuścił Kraków, uciekając przed karą za zranienie innego malarza, Stanisława.

Moc sztuki i bukiety zielne

Obraz jest prezentowany w ramach cyklu Cudowna Moc Sztuki. Muzeum Narodowe w Krakowie współtworzy go z Instytutem Dziedzictwa, który organizuje wydarzenie „Cudowna Moc Bukietów”. Konkurs na najpiękniejszy bukiet zielny odbywa się już od 11 lat.

– Po raz pierwszy zorganizowaliśmy wydarzenie w Podstolicach. Chcieliśmy nawiązać do tradycji robienia bukietów na Święto Matki Boskiej Zielnej, które przypada 15 sierpnia. Akcja spotkała się z tak ogromnym zainteresowaniem, że przenieśliśmy ją do Krakowa. W tym roku po raz kolejny na Małym Rynku odbędzie się konkurs i pokaz bukietów – opowiada Krystyna Czerni z Instytutu Dziedzictwa.

Rejestracja uczestników konkursu rozpocznie się 15 sierpnia o godzinie 10.00. Jednak już od 8.30 przed bazyliką Mariacką i kościołem Dominikanów będą rozdawane symboliczne małe bukieciki. O 12.00 odbędzie się uroczysty korowód zielny.