We wrześniu 1978 roku, na inauguracyjnym spotkaniu Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO, zapadła przełomowa decyzja o umieszczeniu historycznego obszaru Krakowa na prestiżowej liście miejsc o wyjątkowym znaczeniu dla dziedzictwa światowego. W tym okresie był zaniedbywany przez ówczesne władze. Dzięki wpisowi, miasto zyskało zupełnie nowe ramy ochrony przed stopniowym niszczeniem i impuls do rozwoju. Szczególną ochronę i uwagę zyskało wówczas całe Stare Miasto, a także zamek na Wawelu, Kazimierz i Stradom.

Warte podkreślenia jest ponadto, że Kraków wówczas był pierwszym miastem w Europie, gdzie wyróżniono cały obszar miasta jakim jest jego ścisłe centrum z Zamkiem Królewskim, Rynkiem Głównym, ale i Kazimierzem. Przełomowa decyzja, jak na tamte czasy, pozwoliła w przyszłości na zupełnie niespotykane podejście do ochrony i rewaloryzacji zabytkowych kwartałów miasta. Dzięki temu mógł powstać, funkcjonujący do dziś, Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa. Wpis był też punktem wyjścia do stworzenia Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa – jedynego w swoim rodzaju podmiotu, który przyczynia się do odnawiania wyjątkowości chronionego obszaru poprzez remonty i realizację prac konserwatorskich z państwowego budżetu. W ubiegłym tygodniu Kraków, a wraz z nim mieszkańcy i liczne grono ważnych delegatów z całego świata, świętowali 45. rocznicę historycznego wpisu. Wśród wielu wydarzeń związanych z celebracją wymienić należy inaugurację Europa Nostra Heritage Hub, satelity zasłużonej, międzynarodowej organizacji chroniącej dziedzictwo, otwarcie wystawy o Społecznym Komitecie Odnowy Zabytków Krakowa czy huczny i równie spektakularny Pochód Kopernikański. W Bazylice Mariackiej wręczono z kolei Europejską Nagrodę Dziedzictwa za prace konserwatorskie przy słynnym ołtarzu Wita Stwosza.

Wśród oficjalnej części wydarzeń znalazło się uroczyste sympozjum z udziałem znamienitych krakowian i gości z całego świata. W Sali Obrad Rady Miasta Krakowa szczególną uwagą cieszył się Krzysztof K. Pawłowski, znany jako jeden z architektów wpisu Krakowa na tę prestiżową listę w 1978 roku, który tego dnia odebrał od prezydenta nagrodę za zasługi dla miasta Krakowa. - Pańska wielka praca rzutowała i rzutuje na przyszłość miasta. Pana zaangażowanie wskazało Krakowowi drogę do poznania własnej tożsamości. Jak oglądamy miasto sprzed 45 lat to nowoczesna metropolia jaką dziś tworzymy, jest nie do poznania. To obraz przerażający, którego także dzięki wpisowi na listę UNESCO, możemy dziś próbować nie pamiętać - mówił prezydent Jacek Majchrowski.

Z mównicy wtórował mu Rafał Komarewicz, który podkreślił, że jubileusz podkreśla dumę z Krakowa jaki dziś znamy i jaki oparł się świadomej polityce niszczenia dziedzictwa w czasach PRL. Kraków jest żywym laboratorium miasta historycznego, które dziś poszukuje rozwiązań chroniących dziedzictwo i jednocześnie rozwijającym mieszkańców i ich dobrobyt. Sława miasta, jego wizerunek i rozpoznawalność wiele zawdzięczają temu wpisowi - komentował Przewodniczący Rady Miasta Krakowa.

Podczas specjalnej sesji z udziałem przedstawicieli miast historycznych z całego świata, w tym tak renomowanych jak Wilno, Lwów, Wiedeń, Ratyzbona, Dubrownik, Quito czy Sziraz wysłuchać można było także wyjątkowego wykładu profesora Jacka Purchli. Jak przekonywał założyciel i długoletni dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury, niezwykłość Krakowa to samoświadomość obywateli do szczególnej wartości, której wszyscy jesteśmy spadkobiercami. Od 45 lat istotnym elementem troski jest obecność Krakowa na liście dziedzictwa. W 1978 odczytano miejsce kulturowe na nowo - nie tylko jako żywe muzeum - mówił prof. Purchla.  O godne zakończenie specjalnej sesji zadbał z kolei profesor Jerzy Hausner, który swoją prezentacją o kulturze regeneracyjnej przekazał swój pogląd na temat rozwoju Krakowa i innych miast historycznych.

Uroczystości przeniosły się na Zamek Królewski na Wawelu, gdzie odsłonięta została pamiątkowa tablica z emblematem Światowego Dziedzictwa, upamiętniając 45 lat obecności Krakowa na prestiżowej liście UNESCO. To symboliczny gest, który podkreśla znaczenie dziedzictwa kulturowego miasta i jego zobowiązanie do zachowania go dla przyszłych pokoleń - komentował prezydent Majchrowski. Warto wspomnieć, że tak naprawdę świętowanie 45. rocznicy trwa od kilku miesięcy i dało się zauważyć znacznie wcześniej. Wszystkich wjeżdżających do Krakowa witają zupełnie nowe tablice mówiące o Mieście Światowego Dziedzictwa. Z kolei przy wlocie słynnej Drogi Królewskiej do ścisłego centrum Starego Miasta, tuż przy Barbakanie, wmurowano pamiątkową płytę.

Kulminację obchodów stanowił barwny Pochód Kopernikański, który 9 września przeszedł spod Bramy Floriańskiej na Rynek Główny przeszedł niesamowicie barwny pochód kopernikański. Mobilne, plenerowe widowisko teatralne było pełne tańca, muzyki, akrobacji i historycznych odniesień związanych nie tylko z wpisem, ale także 550. rocznicą urodzin Mikołaja Kopernika.