Czym jest gospodarka niskoemisyjna? Na czym polega różnica pomiędzy gospodarką niskoemisyjną a ograniczaniem niskiej emisji? Po co Kraków przygotował Plan gospodarki niskoemisyjnej? W ostatnim czasie te pytania pojawiają się często, postaramy się odpowiedzieć w przystępny sposób.

Przeciwdziałanie zmianom klimatu jest jednym z priorytetów polityki ekologicznej i gospodarczej Unii Europejskiej. Głównym celem jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych do poziomu, który zminimalizuje ryzyko niebezpiecznych zmian klimatycznych. Przyjęto, że bezpieczny poziom to wzrost globalnej temperatury nie większy niż o 2°C w stosunku do czasów sprzed okresu uprzemysłowienia. Służyć temu ma ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej w stosunku do poziomu z 1990 r. o 20% do roku 2020.

By pobudzić wzrost gospodarczy

Gospodarka niskoemisyjna wykorzystuje narzędzia ograniczające emisję gazów cieplarnianych dla zapewnienia korzyści ekonomicznych, społecznych i środowiskowych, a w efekcie do pobudzania i kreowania wzrostu gospodarczego. Dzieje się to poprzez wprowadzanie innowacji, rozwój nowych technologii, zmniejszanie zużycia energii, lepsze wykorzystanie zasobów, mniejszą terenochłonność, ponowne wykorzystanie odpadów, ograniczenie potrzeb transportowych itp. – sposobów jest wiele. Niższe koszty, większa konkurencyjność, akceptacja społeczna przekładają się na szybszy rozwój gospodarczy.

Niska emisja to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca ze źródeł lokalnych, przede wszystkim kotłowni węglowych i domowych pieców grzewczych oraz samochodów. Ograniczanie niskiej emisji następuje poprzez zastępowanie nieefektywnych urządzeń spalających paliwa stałe o niskiej jakości oraz ograniczanie ruchu samochodowego w centrum miasta poprzez wzmacnianie transportu szynowego, rowerowego i pieszego.

Plan – poprawa jakości życia

Plan gospodarki niskoemisyjnej to miejski dokument strategiczny wyznaczający kierunki rozwoju gospodarki Krakowa na lata 2014-2020 (z perspektywą roku 2040 dla działań długoterminowych). Plan został przyjęty Uchwałą Rady Miasta Krakowa w październiku 2015 roku. Realizuje cele długoterminowej strategii UE oraz wizję rozwoju miasta wyznaczoną w ramach aktualizowanej Strategii Rozwoju Krakowa, przy uwzględnieniu uwarunkowań lokalnych, takich jak konieczność poprawy jakości powietrza, problemy transportowe czy zarządzanie energią w budynkach gminnych.

Spodziewane korzyści długofalowe to zrównoważony rozwój miasta oraz poprawa jakości życia. PGN jest instrumentem łączącym wydatkowanie środków pomocowych Unii Europejskiej z unijną polityką klimatyczną. Zapisy PGN są podstawą do ubiegania się o środki z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego przeznaczone na realizację między innymi: działania w zakresie efektywności energetycznej (w tym termomodernizacja budynków), wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, rozwój sieci ciepłowniczej, redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza.

W Planie gospodarki niskoemisyjnej dla Krakowa wyznaczone zostały dwa cele strategiczne: redukcję emisji gazów cieplarnianych przy zapewnieniu zrównoważonego rozwoju miasta oraz poprawę jakości powietrza. Redukcja emisji gazów cieplarnianych ma być osiągnięta poprzez podniesienie efektywności energetycznej, zwiększenie udziału energii z wysokosprawnej kogeneracji oraz ze źródeł odnawialnych. Poprawa jakości powietrza powinna nastąpić w wyniku ograniczenia emisji powierzchniowej, punktowej i z transportu oraz wdrożenie niskoemisyjnego zarządzania miastem.

100 zadań za 11 mld zł

W PGN zaplanowano 100 zadań o łącznej wartości ok. 11 mld zł, z czego jednostki miejskie realizują 80 działań, a pozostałe inni interesariusze. Działania podejmowane będą w sektorach:

- budownictwo – termomodernizacja, zwiększania efektywności energetyczną instalacji i urządzeń, zwiększenie wykorzystania sieci ciepłowniczej, wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych,

- transport – zastosowanie niskoemisyjnych pojazdów w transporcie publicznym, rozwój transportu szynowego, budowa miejsc przesiadkowych i integrujących systemy komunikacji, zarządzaniem ruchem preferujące transport zbiorowy, rozwój sieci połączeń drogowych o układzie obwodnicowo-promienistym, wprowadzenie strefy ograniczonej emisji komunikacyjnej,

- gospodarka komunalna – dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów, budowa Zakładu Termicznego Przekształcania Odpadów, w gospodarce wodno-ściekowej modernizacja i wymiana urządzeń zasilanych energią elektryczną, wykorzystanie biogazu i osadów ściekowych na cele energetyczne, modernizację oświetlenia publicznego, modernizację i rozbudowę sieci ciepłowniczej,

- zieleń – zwiększanie powierzchni terenów zielonych jak parki, aleje i inne formy zieleni uwzględniające drzewa, zwiększanie udziału powierzchni lasów, tworzenie nowych form zieleni miejskiej – szczególnie w obszarach zwartej zabudowy – zielone dachy oraz zielone ściany, tworzenie połączeń istniejących terenów zieleni umożliwiających niskoemisyjną komunikację piesza lub rowerową, poprawa warunków przewietrzania miasta,

- niskoemisyjne zarządzanie miastem – planowanie przestrzenne zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju,  rozwój systemu zarządzania transportem publicznym,  ograniczenia w ruchu pojazdów i możliwości parkowania w centrum miasta, monitorowanie danych przestrzennych dla poprawy jakości powietrza, informacja o jakości powietrza, zielone zakupy dla Urzędu Miasta, informacja o jakości powietrza, przyczynach i skutkach zanieczyszczenia, promowanie racjonalnego wykorzystania energii, materiałów i zasobów.

Poprawa poprzez eliminację

Dla poprawy jakości powietrza PGN przewiduje realizację zobowiązań wynikających z obowiązującego Programu ochrony powietrza dla stref województwa małopolskiego, w części dotyczącej Aglomeracji Krakowskiej. Głównym działaniem naprawczym jest eliminacja starych niskosprawnych urządzeń grzewczych w ramach gminnego Programu Ograniczenia Niskiej Emisji. Likwidacji palenisk na paliwo stałe towarzyszy Lokalny Program Osłonowy skierowany do osób, które ponoszą  zwiększone koszty grzewcze lokalu, związane ze zmianą systemu ogrzewania na jeden z systemów proekologicznych.

Przewidywany efekt: działań zaplanowanych w PGN (w stosunku do roku 2013) to ograniczenie emisji CO₂ o ok. 459 002 Mg  (7,6%), ograniczenie zużycia energii o ok. 1 115 560 MWh (8,4%), wzrost udziału źródeł odnawialnych w ogólnym bilansie energetycznym do poziomu 2,3 % (bez współspalania biomasy) oraz poprawa jakości powietrza.

Dokument „Plan gospodarki niskoemisyjnej dla Gminy Miejskiej Kraków” wraz z prognozą oddziaływania na środowisko dostępny jest na stronie BIP Miasta Kraków [LINK]