Program pilotażowy reformy psychiatrii w Polsce rozpoczął się w 2018 roku. Wiele wyzwań i potrzeb w obszarze zdrowia psychicznego zostało zidentyfikowanych przez lata. Okazało się, że funkcjonujący model opieki psychologicznej nie jest wydolny. Celem programu jest przeniesienie ciężaru opieki psychiatrycznej z leczenia szpitalnego do środowiska lokalnego.

Centrum Zdrowia Psychicznego (CZP) to miejsce, w którym można dostać natychmiast bezpłatne wsparcie psychologiczne przez całą dobę. Nie potrzeba skierowania, nie trzeba umawiać się na wizytę.

– Funkcjonują one w tzw. rejonach odpowiedzialności, żeby mogły realizować jedną ze swoich kluczowych zasad, czyli proaktywność. Testując ten model zaobserwowaliśmy, że ma on dobry wpływ na przekształcanie tego starego, nieefektywnego systemu, w kompleksowy i skoordynowany – wyjaśnia dr Depukat.

Aktualnie w całym kraju funkcjonuje 106 Centrów Zdrowia Psychicznego, które obejmują swoim działaniem 44 proc. dorosłych. Obecnie najwięcej mieszkańców jest objętych pilotażem w województwie małopolskim: blisko 79 proc.

Małopolska warta naśladowania

Jak się okazuje, wdrożenie tego modelu w skali innych województw jest różne. - W różnych województwach odsetek procentowy realizacji centrów jest inny. Małopolska to aż 15 Centrów Zdrowia Psychicznego, wszystkie z nich działają, co jest bardzo ważne, ponieważ w różnych regionach Polski, nawet jak centrum ma możliwość otwarcia się, to widzimy, że jest duża trudność zanim warunki lokalowe zostaną w odpowiedni sposób spełnione, zanim zostanie pozyskany personel.

– Na drugim biegunie są takie województwa, gdzie ten odsetek zaopiekowanej populacji wynosi poniżej 30 proc. Ewidentnie Małopolska pozostaje liderem w tym obszarze. Za nią plasuje się województwo podlaskie. Obszar działania CZP w tych województwach jest warty naśladowania w innych regionach Polski – podkreśla nasza rozmówczyni.

Dr Anna Depukat przyznaje, że nie chodzi tylko o ilościowe wdrożenie pilotażu, by jak najwięcej zostało uruchomionych centrów, ale przede wszystkim chodzi o jakość świadczonej pomocy w Centrach Zdrowia Psychicznego. – Wcześniej w psychiatrii, gdzie oferta pomocowa była pofragmentowana i finasowanie zdrowia psychicznego było poniżej rzeczywistych kosztów i potrzeb, nie mogliśmy w ogóle mówić o tym, żeby ta jakość – komfort opieki, nowoczesne technologie, dostęp do wszystkich form terapii, miał miejsce. Teraz, kiedy robimy wizytację w CZP, analizujemy ofertę terapeutyczną, sprawdzamy, jak wygląda odsetek skarg na centra, jak wygląda liczba zdarzeń niepożądanych, czy odmów przyjęcia, to widzimy dużą poprawę – zaznacza Kierownik Biura ds. Pilotażu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.

W województwie małopolskim obecnie funkcjonuje 15 Centrów Zdrowia Psychicznego, które obejmują obszary Krakowa, Tarnowa oraz powiatów chrzanowskiego, dąbrowskiego, gorlickiego, krakowskiego (9 gmin), limanowskiego, miechowskiego, myślenickiego, nowotarskiego, olkuskiego, oświęcimskiego, suskiego, tarnowskiego, tatrzańskiego, wadowickiego, wielickiego.