„1944 Warszawo! Ruszył na cię wał pancerny/ Runął deszcz ognistych bomb/ Dzieci twoje, naród wierny/ Bronił ciebie ząb za ząb” – taki wiersz w 1947 roku wyrył na głazie w lesie w Skawicy koło Zawoi 16-letni Józef Pacyga.
Prezentacja wiersza wpisuje się w obchody 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, które rocznicę zrywu będzie świętowało kilka dnia zapowiedziało koncert Chóru Polskiego Radia w niedzielę, 4 sierpnia, a 5 sierpnia spacer po cmentarzu Rakowickim śladami powstańczych grobów. Z kolei 10 sierpnia w muzeum będzie okazja do obejrzenia spektaklu „Kobiety'44” składający się ze świadectw uczestniczek powstania.
Młody patriota
O szczegółach niezwykłego odkrycia mówi dla LoveKraków.pl Paweł Stachnik z działu promocji Muzeum Armii Krajowej w Krakowie. – Wiosną tego roku do pracownika działu naukowego naszego muzeum, Marka Bika, dotarła informacja, że w miejscowości Skawica koło Zawoi, powiat Sucha Beskidzka w Małopolsce, na skalnej płycie ukrytej w lesie znajdują się jakieś napisy patriotyczne, które są częściowo zarośnięte a częściowo widoczne. Pan Marek udał się na miejsce i odnalazł ten kamień. Dostrzegł, że jest tam wiersz poświęcony Powstaniu Warszawskiemu wykuty w 1947 roku, trzy lata po powstaniu. O znalezisku powiadomił dyrekcję muzeum, która uznała, że warto się tym zainteresować. Na miejsce udała się ekipa muzeum z panią konserwator, która oczyściła kamień, usunęła z niego mech rośliny, wymyła napisy i oczom obecnych ukazał się piękny wiersz poświęcony w Warszawie, który został napisany przez Józefa Pacygę.
Co skłoniło młodego mieszkańca wioski do twórczości patriotycznej? – Wydaje się, że te napisy wykonane przez Józefa Pacygę były efektem patriotycznego wychowania, jakie otrzymał w miejscowej szkole powszechnej w Skawicy. Uczniowie tam uczący się rzeczywiście otrzymywali patriotyczne wychowanie – zauważa Stachnik.
W hołdzie powstańcom
W czasie prezentacji fotografii skały z wyrytym wierszem, Krzysztof Pacyga – syn autora, opowiedział, że ojciec pokazał mu wiersz na skale jeszcze w dzieciństwie. – Przez większość życia nie zgadzał się z otaczającą go rzeczywistością, ale zamykał to w sobie. Miał własny świat – pasję fotograficzną – wspominał ojca w Muzeum AK Pacyga.
Co ciekawe, odnaleziono też drugi, większy głaz, na którym Józef Pacyga wyrył kilkanaście patriotycznych napisów związanych z II wojną światową. Pierwsze pochodzą z 1943 roku, kiedy miał on 12 lat. Z tego czasu pochodzi wyryta szubienica ze swastyką. Kiedy wojna trwała w najlepsze, zrobienie czegoś takiego w miejscu, gdzie przechodziły oddziały niemieckie, było ryzykowne – tłumaczy Bik.
Od 1 sierpnia (czwartek) zdjęcia obu głazów będzie można zobaczyć na wystawie w Muzeum Armii Krajowej w Krakowie. Z kolei w Skawicy, w miejscu znalezienia wyjątkowej historycznej pamiątki, dyrekcja muzeum i władze gminy planują otworzyć szlak turystyczny.