Władze miasta postanowiły nie słuchać mieszkańców i wbrew ich woli, wyrażonej w konsultacjach społecznych zdecydowały, że budzący ogromne kontrowersje pomnik AK według projektu Alexandra Smagi stanie przy Bulwarze Czerwieńskim. Arcyciekawą lekturą, która powinna dać (a niestety nie dała) do myślenia radnym i urzędnikom jest liczący niemal trzysta stron raport ze wspomnianych konsultacji.
Krakowianie mogli wyrazić swoją opinię na temat budowy pomnika na przełomie 2017 i 2018 roku. Wcześniej, we wrześniu 2011 roku aż 71,99 proc. obywateli opowiedziało się za lokalizacją przy Bulwarze Czerwieńskim, jednak wówczas nie była znana koncepcja monumentu. Ta została przedstawiona mieszkańcom w formie makiety w skali 1:1, która stanęła w miejscu docelowym.
Wsad
Łącznie do magistratu wpłynęło 6141 opinii. 1721 mieszkańcy dostarczyli drogą elektroniczną, pocztą tradycyjną lub osobiście do siedziby Miejskiego Centrum Dialogu.
Wieczorem ostatniego dnia konsultacji przedstawiciel Fundacji Wstęga Pamięci, niczym Michael Jordan w czasach świetności, wsadem wrzucił do siedziby MCD 4420 papierowych opinii. Ów zbiorczy pakiet zawierał formularze wyrażające pozytywną opinię na temat budowy pomnika we wskazanej lokalizacji. Ich forma wzbudziła zainteresowanie pracowników MCD. Jak się okazało, druki były w większości niepodpisane, a ich treść była zbliżona lub identyczna.
Pracownicy Miejskiego Centrum Dialogu przystąpili – tak jak w przypadku pozostałych opinii – do ich weryfikacji. Po odfiltrowaniu powtarzających się, niepełnych i pustych formularzy ich liczba spadła do 2749, z czego 130 zawierało numery telefonów, a 2619 adres mailowy.
Przekręt
Jak czytamy w raporcie, „formularze zawierające numery telefonu zostały zweryfikowane poprzez kontakt telefoniczny. Natomiast na adresy mailowe umieszczone w formularzach dostarczonych przez przedstawicieli Fundacji Wstęga pamięci dwukrotnie została wysłana wiadomość z informacją o prowadzonym procesie weryfikacji dostarczonych formularzy oraz z prośbą o potwierdzenie udziału w badaniu opinii i odesłanie zwrotnego maila z zaznaczoną właściwą odpowiedzą na pytanie: Czy brali Państwo udział w badaniu nastawienia mieszkańców wobec planowanej budowy pomnika Armii Krajowej na bulwarze Czerwieńskim? Tak/Nie”.
Wyniki weryfikacji pokazały, że miasto miało do czynienia z ordynarnym przekrętem na wielką skalę. 89 proc. ankietowanych nie potwierdziło złożenia opinii, 3 proc. potwierdziło niebranie udziału w badaniu opinii. Jedynie 9 proc. zapytanych potwierdziło, że wyraziło swoją opinię na temat pomnika.
Przepaść
Ostatecznie opinii pozytywnych było 825, zaś negatywnych 1133. Ogromny rozdźwięk uwidacznia się też w ich treściach, na co zwracają uwagę autorzy raportu. – Opinie negatywne mają w zdecydowanej większości indywidualny i unikalny charakter natomiast opinie pozytywne w dużej części mają zbliżoną bądź identyczną treść – czytamy w dokumencie. Treści opinii powinny stać się obiektem badań socjologów. Pokazują one, jak głęboko sięgają podziały w społeczeństwie. W przesłanych MCD opiniach uwidacznia się głęboka, „intelektualna” przepaść pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami idei budowy pomnika. O ile przeciwnicy budowy pomnika w swojej argumentacji odwołują się do kwestii merytorycznych –formy i estetyki monumentu, lokalizacji – zaburzającej ich zdaniem układ przestrzenny i funkcje Bulwaru czy kosztów finansowania, o tyle zwolennicy stawiają na argumenty emocjonalne – patriotyczno-godnościowe, odwołujące się do 100-lecia odzyskania niepodległości czy też „szerokiego poparcia ze strony środowisk kombatanckich, prezydenta Andrzeja Dudy czy kleru”.
Przeciw
I tak przeciwnicy lokalizacji monumentu pod Wawelem w większości przychylali się do opinii, że żołnierze AK zasługują na upamiętnienie, jednak lokalizacja u stóp Wawelu nie jest najwłaściwsza, ba może być niezgodna z obowiązującym planem miejscowym:
„Wybrukowany plac mający mieć rozmiar 100 na 100 metrów wraz z dochodzącymi do niego wybrukowanymi alejkami, ma być terenem przeznaczonym pod zieleń urządzoną: powszechnie, publicznie dostępny ogród-park miejski. Założenie Wstęgi Pamięci jest niezgodne z MPZP i zabiera mieszkańcom miasta tereny zielone, których tak niewiele jest w centrum Krakowa”.
„W Krakowie mamy mało terenów zielonych w centrum miasta, zwłaszcza takich które umożliwiałyby mieszkańcom podejowanie aktywności sportowych i rekreacyjnych. Takim miejscem wyjątkowym i rzadkim jest właśnie Bulwar Czerwiński. Każdy kto mieszka w okolicy wie, że w tym miejscu rodziny urządzają dzieciom urodzinowe pikniki, młodzież i dzieci grają w piłkę, badmingtona, bule. W każdy cieplejszy dzień na trawniku mieszkańcy korzystają ze słońca. Postawienie w tym miejscu pomnika tych gabarytów i tego znaczenia istotnie ograniczy możliwość takich aktywności”.
Przeciwnikom lokalizacji nie odpowiada również forma pomnika, zaprezentowana za pomocą makiety:
„Jest wyjątkowo agresywna, masywny, zajmujący dużą powierzchnię, do tego planowany 500 metrowy (!) słup światła jest jakimś absurdem w przestrzeni, która powinna być podporządkowana Zamkowi Królewskiemu – możemy przeczytać w raporcie. – Uważam, że pomnik brutalnie ingeruje oraz zakłóca przestrzeń publiczną. Dobrze wykonany projekt powinien współgrać z otoczeniem, wpisywać się w krajobraz historyczno-kulturowy, tutaj mamy do czynienia z ostrą bryłą nie mającą żadnego odniesienia do sąsiadującej z pomnikiem architektury, a już na pewno zaburza perspektywę widoku na Wawel”.
Krakowianie bardzo licznie przypominali też, że w Krakowie stoi już pomnik upamiętniający ruch oporu – takich głosów było 124, a także, że w mieście z powodzeniem funkcjonuje Muzeum Armii Krajowej.
„Istnieje już pomnik Żołnierzy Polski Walczącej po drugiej stronie Wawelu”.
„AK jest już w Krakowie upamiętniona – istnieje Muzeum AK, jedna z głównych ulic nosi imię Armii Krajowej, argument o konieczności „złożenia przez Kraków hołdu AK” podnoszony przez pomysłodawców budowy pomnika jest nieprawdziwy”.
Przeciwnicy lokalizacji pomnika wskazywali też lepsze ich zdaniem lokalizacje – miejsce obalonego postumentu marszałka Iwana Koniewa – 67 osób, sąsiedztwo Muzeum AK – 75 wskazań czy okolice ul. Armii Krajowej – 29 głosów.
ZA
Głosy zwolenników budowy w znakomitej większości pisane były jedną ręką. W zwielokrotnionej, jakby od sztancy formie występowały następujące sformułowania:
„W pełni popieram projekt realizacji pomnika AK w Krakowie na Bulwarze Czerwieńskim , z inicjatywy ŚZŻAK Okręgu Młp. i wyrażam pełną aprobatę także dla jego lokalizacji, którą uważam za godną dla monumentu ku czci bohaterów w walce o wolność i niepodległość Polski. Wyrażam głęboką nadzieję, że pomnik AK zostanie odsłonięty w roku 2018, aby tym samym uczcić 100-lecie odzyskania przez Polskę Niepodległości”.
Lakoniczne – „Jestem za”, przybierające ciut bardziej rozbudowaną formę – „Popieram budowę Pomnika AK na bulwarach Czerwieńskich w Krakowie AK” lub w innym wariancie – „Popieram budowę Pomnika AK na bulwarach Czerwieńskich w Krakowie”.
Liczną reprezentację zdobyło nieco infantylne, mające zapewne dodać powagi przywoływanie osoby Jana Pawła II. Co interesujące, poniższe sformułowanie powielono w kilkunastu formularzach z tym samym błędem ortograficznym.
„W pełni popieram projekt realizacji pomnika AK w Krakowie na Bulwarze Czerwieńskim , z inicjatywy Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i wyrażam pełną aprobatę także dla jego lokalizacji, którą uważam za jedynie godną dla monumentu ku czci bohaterów w walce o wolność i niepodległość Polski. Patronaty: poprzedni i obecny Prezydent RP, Prezydent Miasta Krakowa, Arcybiskup Metropolita Krakowski, Urząd ds. Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Wyrażamy głęboką nadzieję, że Pomnik AK „Wstęga Pamięci“ zostanie odsłonięty w roku 2018 aby tym samym uczcić 100-lecie odzyskania przez Polskę Niepodległości. Motto tego dzieła to słowa największego Polaka w historii : „Jesteśmy im winni pamięci i trwania“ -św. Jan Pawel II”.
Niestety nie brakowało też argumentów, które, zamiast odwoływać się do meritum, uderzały w sposób niewybredny w przeciwników budowy.
„Szanowni państwo jestem bardzo zdegustowany ze musi dochodzić w obecnych czasach do takich ankiet ponieważ miałem dziadków i wujów którzy przeszli straszne męki podczas wojny a po niej musieli się ukrywać przed prostotom umyslowowom i obecnymi ich potomkami którzy blokując to wszystko robiom z siebie przyszłych katów i sprzedawczykow naszego narodu który był i jest oszukiwany i niedoceniany w obecnej i byłej polityce między narodowej wiec ludziom którzy się sprzeciwiajom tej inicjatywie mogę tylko współczuć ich niewiedzy bądź świadomego OBŁUDSTWA Uważam, że powstanie pomnika AK jest jedną z najważniejszych sposobów upamiętnienia ludzi, którzy oddali w obronie Polski najdroższy i najpiękniejszy dar otrzymany od Pana Boga - SWOJE ŻYCIE. Jeżeli ktokolwiek przeciwstawia się upamiętnianiu w każdy dostępny sposób BOHATERÓW POLSKIEGO NARODU to nigdy nie był, nie jest i nie będzie POLAKIEM”.
„To pogrobowcy komuny usiłują nadal zwalczać patriotów, bo trudno mi sobie wyobrazić innych przeciwników budowy tego pomnika. A urząd miejski i pan Majchrowski, chyba nie chcą kontynuować tych niechlubnych tradycji. Bo pamiętają o tradycji zdrady i komuny. Skończmy z tym zbieraniem opinii. Środowiska patriotyczne, a mogę się za takiego reprezentanta uważać, nie mają wątpliwości, że nikt tak bardzo nie zasłużył na pomnik jak AK. Apeluję o zaprzestanie tego czystego nonsensu i rozpoczęcie budowy pomnika AK.
„Niezmiennymi powninny być: miłość do ojczyzny, czyli szeroko pojęty nacjonalizm, nieodparta chęć utrzymania niezależności ojczyzny tzw. suwerenność narodowa. A w dobie zlewaczałych, ogłupinych i przesiąkniętych do cna sowiecką agenturą instytucji takie pomniki powinny być w każdym mieście a zwłaszcza w takim, które jest wizytówką Polski Jagiellonów. Cześć i Chwała Bohaterom”.
By oddać prawdziwego ducha wypowiedzi mieszkańców zachowaliśmy oryginalną pisownię, zarówno w przypadku wypowiedzi zwolenników, jak i przeciwników.
Oczywiście nie jest tak, że przeciwnicy budowy w masie odwoływali się do światłych argumentów merytorycznych. W ich opiniach pojawiały się porównania Wstęgi Pamięci do psiej kupy czy określenia odwołujące się do nienajlepszej kondycji psychicznej projektanta, jednak kaliber, a także liczba nienawistnych opinii zwolenników pomnika jest nie tylko zauważalna, co przeraźliwa.
Smieszno i straszno
Zamieszanie wokół wzniesienia pomnika Armii Krajowej przypomina nieco sytuację z rosyjskiego dowcipu o tygrysie. Jest i smieszno i straszno.
Smieszno, bo bez końca można naigrywać się z nadęcia, bufonady i językowej niezgrabności twórców kalkowanych bez liku opinii „za”, a także dworować z Bogusława Kośmidra, który w wywiadzie dla Gazety Wyborczej, z dezynwolturą przekonywał, że nie można równoważyć „względów estetycznych” z „oddawaniem czci żołnierzom AK”.
A straszno, bo po pierwsze – pomimo ewidentnego „dosypywania” lewych głosów i zdecydowanie negatywnych opinii na temat inicjatywy – radni (do czego walnie przysłużył się przewodniczący Kośmider) nie odważyli się na przegłosowanie uchwały kierunkowej wzywającej prezydenta do zmiany lokalizacji pomnika, a po drugie, bo błyskawiczna decyzja ZIKiTu o rozpisaniu przetargu na wyłonienie wykonawcy pomnika dopełniła obraz „procesu technologicznego” „sejmowej maszynki do głosowania”, z której taśmociągów zjeżdżają coraz to gorsze buble prawne.
