Końcem czerwca tego roku rozpoczęły się prace w ramach zespołów zadaniowych, które powołali regionalni dyrektorzy Lasów Państwowych. Efektem ich działania miało być wyznaczenie tzw. lasów społecznych wokół dziewięciu największych aglomeracji, w tym również w pobliżu Krakowa. W jego przypadku wzięto pod uwagę obszary, które podlegają czterem nadleśnictwom: Krzeszowice, Miechów, Myślenice, a także Niepołomice.

Czym lasy społeczne mają być? Idea jest taka, by służyły przede wszystkim mieszkańcom. – Te lasy mają pełnić ważną rolę z punktu widzenia rekreacji, kontaktu z przyrodą, ale także rozwijać ideę zielonych pierścieni wokół dużych miast – wyjaśniał końcem lipca Mikołaj Dorożała, wiceminister klimatu i środowiska. W prace wspomnianych zespołów mocno zaangażowała się strona społeczna, w tym m.in. Akcja Ratunkowa dla Krakowa. – Nasza propozycja została złożona w imieniu łącznie dziesięciu organizacji pozarządowych. Opierała się również na zgłoszeniach mieszkańców: do nas wpłynęło ich ponad 420, a do Urzędu Miasta Krakowa blisko 460 – mówi Monika Konieczna z Akcji. I dodaje: – Wyznaczyliśmy lasy w promieniu maksymalnie 26 km od Krakowa, do których łatwo można dostać się rowerem czy komunikacją publiczną. Takie zgłoszenia dostaliśmy od mieszkańców.

Społecznicy proponowali, by utworzyć m.in. takie lasy społeczne jak: Puszcza Dulowska, Las Tenczyński, Las w Dębniku czy Puszcza Niepołomicka. – W ostatnim przypadku zapadła decyzja, że lasem społecznym stanie się zaledwie 10 proc. puszczy. Reszta ze wspomnianych propozycji nie spotkała się z aprobatą ze strony Lasów Państwowych. Jednocześnie trzeba zaznaczyć, że lista odrzuconych pomysłów jest znacznie dłuższa – twierdzi Konieczna. Dodaje, że kilka propozycji udało się przeforsować. Wśród nich znalazły się: Las Zabierzowski, Dolinki Krakowskie, Las Bronaczowa czy Goszcza.

Brak konsensusu

Monika Konieczna twierdzi jednocześnie, że nie można mówić o konsensusie pomiędzy Lasami Państwowymi a stroną społeczną. Podobnie uważa szesnaście innych osób, wśród których są m.in. przedstawiciele organizacji pozarządowych czy przyrodnicy. W przygotowanym stanowisku zwracają uwagę: „Propozycja strony społecznej, reprezentowanej przez 10 organizacji pozarządowych i inicjatyw społecznych (zwana NGO1), zakładała objęcie lasem społecznym ponad 70 proc. terenu nadleśnictw, położonych w bezpośrednim sąsiedztwie Krakowa. Lasy Państwowe w swojej propozycji zaproponowały jedynie 7 proc.”.

Regionalny dyrektor Lasów Państwowych w Krakowie Piotr Kempf zauważa, że w trakcie prac zespołu swoje propozycje złożyły de facto dwie grupy społeczników. – Jedna z nich faktycznie chciała, żeby lasy społeczne pokryły ponad 70 proc. terenów w czterech nadleśnictwach. Ale była też druga grupa, która zaproponowała, by te lasy tworzyć w odległości 20 km od centrum Krakowa. Nadleśnictwa ją zaakceptowały. Zyskała większość głosów w zespole. Zgodnie z tą propozycją, lasy społeczne miały by objąć nie 7, a 15 proc. powierzchni nadleśnictw – mówi Kempf.

Magdalena Ryszowska z Inicjatywy Las Tenczynek komentuje, „że propozycja, by wyznaczyć lasy społeczne od cyrkla 20 km od umownego centrum Krakowa, była w rzeczywistości pomysłem przedstawiciela branży kominkowej, któremu zależy na prowadzeniu gospodarki leśnej w obecnym jej kształcie”. Ryszowska przekonuje, że jego propozyję poparły ponadto organizacja oraz stowarzyszenie, które są związane z Lasami Państwowymi. – Trudno zatem traktować te podmioty jako stronę społeczną. Żadna z organizacji, która nie ma powiązań z Lasami, nie poparła tego pomysłu. Byliśmy również gotowi na rozmowy i negocjacje. Przedstawiliśmy zespołowi trzy warianty naszej propozycji. Na każdą naszą propozycję słyszeliśmy kategoryczne nie ze strony Lasów Państwowych – podkreśla Ryszowska.

Dyrektor Kempf zapewnia w rozmowie z nami, że każdy z członków zespołu zadaniowego miał takie same szanse przekonywać do swoich rozwiązań. – Co ważne, to dopiero początek procesu wyznaczania lasów społecznych. Być może w niedalekiej przyszłości, jeśli wszyscy przekonają się do nich, pojawi się ich znacznie więcej niż przewidziano w obecnej propozycji – dodaje Kempf.

Społeczna akceptacja

Skontaktowaliśmy się z Krzysztofem Woźniakiem, którego część społeczników określa mianem „promotora spalania drewna w kominkach”. Jak twierdzi, z wykształcenia jest specjalistą w dziedzinie zrównoważonego rozwoju, energii i klimatu oraz zarządzania środowiskiem. „Z racji swojego wykształcenia zajmuję się głównie zagadnieniami, związanymi ze zmianą klimatu i transformacją energetyczną. Oczywiście, jako świadomy obywatel Ziemi, jestem zaangażowany w promocję odnawialnych źródeł energii. Energia ze spalania biomasy jest energią odnawialną (Ustawa o OZE). Autorzy pisma [chodzi o wspomniane stanowisko części społeczników, przyp. red.] wskazali, że promuję spalanie biomasy. Zapomnieli dodać, że promuję też inne odnawialne źródła energii, jak pompy ciepła i fotowoltaikę. Poza tym od lat działam społecznie w wielu nieformalnych organizacjach i inicjatywach” – odpowiada Woźniak.

Dopytujemy go, skąd propozycja, by lasy społeczne tworzyć w odległości 20 km od centrum Krakowa, co zmniejsza ich potencjalny zasięg? „Mój pomysł jest konsensusem pomiędzy tym, co proponują Lasy Państwowe, a tym, co proponują organizacje społeczne. Przypomnę, że Puszcza Niepołomicka znajduje się dalej niż 20 km od centrum Krakowa, a jednak została ujęta w części jako las społeczny” – twierdzi Woźniak. Zwraca jednocześnie uwagę, że większość zespołu była zgodna co do tego, „że to był zespół ds. lasów o zwiększonej funkcji społecznej wokół miasta Krakowa, a nie w nadleśnictwach wokół Krakowa”. „Jak ktoś chce decydować np. o lasach wokół miasta Myślenice, to tam właśnie trzeba zrobić konsultacje. Jeśli to ma być rzeczywiście społeczne, a nie dekretowe podejście” – przekonuje. Dodaje, że jego propozycja nie zamyka drogi do utworzenia lasów społecznych na większej powierzchni, ale musi się to odbyć w sposób społecznie akceptowalny.

Co dalej z lasami społecznymi wokół Krakowa? Piotr Kempf zapewnia, że do Ministerstwa Klimatu i Środowiska trafią wszystkie propozycje, uwagi oraz materiały, jakie pojawiły się podczas prac zespołu zadaniowego.

Dominika Bobek, radczyni prawna z Frank Bold, specjalizująca się w prawie ochrony przyrody ma nadzieję, że ministerstwo rzetelnie zapozna się ze wszystkimi propozycjami. – Czekamy na dalsze kroki i wysłuchanie strony społecznej – komentuje Bobek. Jej zdaniem Lasy Państwowe nie były gotowe do rzetelnej rozmowy ze społecznikami. – Wygrała obawa o kwestie ekonomiczne, która była głównym powodem braku chęci do dyskusji – kwituje.