– Organy piszczałkowe, które stanowią charakterystykę muzycznej modlitwy w Kościele łacińskim to – wg Mozarta – król instrumentów – mówił na początku liturgii ks. Dariusz Raś. Proboszcz parafii Mariackiej wyraził wdzięczność wszystkim ofiarodawcom, którzy przyczynili się do ufundowania nowych organów głównych w bazylice.

W czasie homilii abp Marek Jędraszewski podziękował wszystkim, którzy siedem lat temu zdecydowali o budowie instrumentu, jego wykonawcom oraz wszystkim ofiarodawcom i dobroczyńcom.

W liturgii uczestniczył abp Salvatore Pennacchio, nuncjusz apostolski w Polsce, a także krakowski biskup pomocniczy Robert Chrząszcz, który razem ze swoimi rocznikowymi kolegami przeżywał w czasie Mszy św. 28. rocznicę święceń kapłańskich. Obecni byli również prezydent Krakowa, wojewoda małopolski i przewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego. Podczas uroczystości wystąpiły zespoły mariackie: Chór „Hasło”, Schola Mariacka i Cappella Marialis. Po Mszy odbył się krótki koncert inauguracyjny w wykonaniu mariackich organistów.

7 lat budowy nowych organów

Mariacka muzyka od stuleci ściśle związana jest z trzema instrumentami piszczałkowymi: organami małymi nawy południowej, chórowymi oraz głównymi. Aby mogły one zachwycać swoim doskonałym brzmieniem konieczna była ich rewitalizacja. Proces ten rozpoczął się w 2015 roku i trwał prawie siedem lat.

8‑głosowy pozytyw Tomasza Falla z końca XIX wieku wymagał stosunkowo drobnych korekt lokalnego organmistrza Lecha Skoczylasa, który dokonał czyszczenia i strojenia tego instrumentu w 2016  roku. Natomiast pochodzące z 1912 roku, a dziś 14-głosowe organy chórowe autorstwa Kazimierza Żebrowskiego w prezbiterium zostały oddane do użytku 15 grudnia 2018 roku po gruntownym remoncie dokonanym przez firmę Rieger Orgelbau. To obecnie jedna z najlepszych na świecie firm budujących organy. W swoim dorobku posiada instrumenty m.in. w wielu katedrach na całym świecie, a także salach koncertowych, jak choćby Filharmonia Wiedeńska czy Paryska.

W przypadku organów głównych konieczne były zarówno przebudowa jak i gruntowna konserwacja, którą zapewniła pracownia Riegera. Organy główne posiadają 62 głosy, w tym 8 zabytkowych pochodzących ze starszych mariackich instrumentów. Zachowane zostały np. najstarsze głosy Flet Major 8’ oraz Flet Minor 4’ pochodzące z 1800 roku. Nowy, bogatszy wygląd otrzymał zabytkowy prospekt organowy, który rozbudowano o dwie wieże. Całość uzupełniona została również o elementy snycerskie. Wygląd nowej szafy organowej jest kontynuacją klasycystycznego projektu Ignacego Ziarnickiego. Empora powróciła do swojego pierwotnego kształtu. Nowy instrument główny obsługiwany jest przez 4‑manuałowy stół gry, pozwalający na równoczesną grę na organach w prezbiterium. Zecer pozwala na sprawną obsługę instrumentu przez grającego, a nowoczesny system elektroniczny m.in. na nagrania utworów i odtwarzanie ich przez organy w dowolnym momencie. Bogata i różnorodna dyspozycja instrumentu wielkiego umożliwia wykonywanie muzyki wielu epok – od baroku po muzykę współczesną.

Rewitalizacja instrumentów mariackich przyczyniła się także do odnowienia i konserwacji przestrzeni, która je otacza. Prace konserwatorskie przeprowadzone zostały za organami w prezbiterium oraz na głównym chórze muzycznym. Wykonano m.in. stalową konstrukcję nośną wraz ze wzmocnieniem istniejącej empory chóru, zamontowano nowe wygłuszone podłogi drewniane i wyremontowano klatki schodowe prowadzące na chór. Pełnej konserwacji technicznej i estetycznej poddana została empora chóru głównego, jej spodnia część wraz z rekonstrukcją brakujących elementów. Odrestaurowane zostały także pobliskie matejkowskie polichromie oraz małe okno witrażowe.

Współfundatorem nowego instrumentu oraz całego projektu rewitalizacji przestrzeni muzycznej w kościele jest krakowska firma informatyczna Comarch SA. Prace nad projektem przebiegały pod nadzorem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie.