Występujące w lasach grzyby można podzielić na trujące, jadalne i niejadalne. Szczególnie niebezpieczne są grzyby trujące, które mogą być przyczyną śmiertelnych zatruć pokarmowych.

- Każdego roku przypominamy: zbieraj tylko grzyby znane, co do których nie masz żadnych wątpliwości! Zbieranie grzybów wymaga wiedzy oraz doświadczenia – podkreśla kierownik Oddziału Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Procesów Nauczania WSSE w Krakowie Piotr Pokrzywa.

Jak tłumaczą eksperci, pomocą mogą służyć atlasy grzybów i aplikacje mobilne, jednak powinniśmy mieć pewność, że nasze zbiory są bezpieczne, a to mogą ocenić tylko eksperci. W strukturach małopolskiej Inspekcji Sanitarnej jest 38 klasyfikatorów oraz 5 grzyboznawców, którzy mogą bezpłatnie ocenić nasze zbiory (grzyboznawca posiada uprawnienia do oceny grzybów świeżych i suszonych, zaś klasyfikator grzybów posiada uprawnienia do oceny wyłącznie grzybów świeżych).

– Jeśli jesteś początkującym grzybiarzem, zostań przy grzybach rurkowych, z „siateczką” od spodu kapelusza. Unikaj małych osobników, które nie mają jeszcze wyraźnie widocznych cech gatunku - mogą być trudne do właściwego rozpoznania. Zbieraj grzyby do przewiewnego koszyka lub łubianki. W plastikowej torbie lub wiadrze grzyby bardzo szybko się psują i w rezultacie nawet gatunki jadalne mogą zaszkodzić zdrowiu – przypomina Piotr Pokrzywa.

Rozpoznać zatrucie

Eksperci podkreślają, że główną przyczyną zatrucia grzybami jest niewłaściwe rozpoznanie jadalnych i trujących grzybów oraz nieodpowiednie przygotowanie potraw z niektórych jadalnych grzybów.

– Pierwsze objawy zatrucia grzybami mogą pojawić się już po kilku godzinach od ich zjedzenia, jednak w zależności od rodzaju, symptomy zatrucia potrafią wystąpić nawet po kilkunastu godzinach od ich spożycia. Przy zatruciu grzybami objawy mogą być podobne jak przy niestrawności lub infekcji przewodu pokarmowego – tłumaczy lekarz kierujący SOR w 5 Wojskowym Szpitalu Klinicznym z Polikliniką SPZOZ w Krakowie, dr n. med. Małgorzata Krakowska-Stasiak.

Najczęstsze objawy zatrucia grzybami to: nudności, wymioty, ból brzucha i głowy oraz podwyższona temperatura ciała.

– Najczęstsze i najbardziej niebezpieczne zatrucia spowodowane są po zjedzeniu muchomora sromotnikowego, który mylony jest z takimi grzybami jadalnymi jak: czubajka kania, gąska zielona – mówi Piotr Pokrzywa.

Pierwsza pomoc

Jeśli po zjedzeniu grzybów pojawiają się oznaki zatrucia, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Do lekarza powinni zgłosić się wszyscy, którzy jedli ten sam posiłek, nawet jeśli nie mają objawów zatrucia. Można sprowokować wymioty.

Nie należy przy tym pić mleka i alkoholu - płyny te przyśpieszają przenikanie toksyn do krwiobiegu.

– Zbyt późna reakcja i brak właściwego leczenia może prowadzić do powstania nieodwracalnych zmian w organizmie, a nawet śmierci. Od 1 czerwca do 31 lipca krakowskie Centrum Powiadamia Ratunkowego odebrało 4 zgłoszenia w sprawie zatruć grzybami lub potrawami z grzybów (np. grzyby marynowane, zupa grzybowa) – podaje Magdalena Maszudzińska z Centrum Powiadamiania Ratunkowego w Krakowie.

Jednocześnie eksperci przestrzegają, że grzybów powinny unikać: kobiety w ciąży i karmiące, dzieci, osoby starsze oraz osoby z zaburzeniami pracy przewodu pokarmowego.

Kontrole Sanepidu

Inspekcja Sanitarna z województwa małopolskiego w trakcie kontroli sanitarnych przeprowadzanych w miejscach obrotu grzybami, a także w zakładach wykorzystujących je w produkcji, przetwórstwie i żywieniu zbiorowym zwraca szczególną uwagę, czy grzyby świeże rosnące w warunkach naturalnych oraz grzyby suszone i mrożone pozyskiwane z grzybów rosnących w warunkach naturalnych posiadają odpowiedni atest. Ponadto, w związku z sygnałami konsumentów, które dotyczyły nieprawidłowości związanych z wprowadzaniem do obrotu grzybów, podejmowano stosowne działania, przeprowadzając kontrole sanitarne, pobierając próbki grzybów do badania.

– W ubiegłym roku w dwóch przypadkach stwierdzono nieprawidłowości polegające na prowadzeniu działalności przez podmioty w zakresie sprzedaży grzybów suszonych za pośrednictwem internetu, bez złożenia wniosku o wpis do rejestru zakładów podlegających urzędowej kontroli organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Stwierdzono również nieprawidłową reklamę i prezentację tych produktów. Nieprawidłowości w prezentacji i reklamie polegały na umieszczeniu w opisie grzybów suszonych oświadczeń zdrowotnych i treści odwołujących się do właściwości leczniczych. Ponadto w wyniku kontroli sanitarnych przeprowadzonych na stoiskach ze sprzedażą wyrobów regionalnych w jednym przypadku stwierdzono nieprawidłowe oznakowanie grzybów marynowanych w opakowaniach jednostkowych – podaje Piotr Pokrzywa.

I zapowiada: – W tym roku w związku z rozpoczynającym się sezonem grzybowym planujemy również takie kontrole. Prowadzimy też działania edukacyjne i profilaktyczne. W trakcie dyżurów grzyboznawcy i klasyfikatorzy grzybów udzielili w 2023 roku 543 porad dla konsumentów, zaś w tym roku już 50.