Jednym z wydarzeń tegorocznych obchodów święta UJ będzie odsłonięcie linii południka krakowskiego. Odbędzie się ono w najbliższy piątek o godz. 18.00, w Ogrodzie Botanicznym UJ przy ul. Mikołaja Kopernika 27.
To jeden z najstarszych na świecie południków zerowych, fundamentalnych i bazowych, znany od końca XIV wieku. Po raz pierwszy został zastosowany w 1379 r. przez nadwornego medyka i astrologa króla Władysława Jagiełły, Hermana z Przeworska, do wyrachowania tablic syzygiów (liniowa konfiguracja trzech lub więcej ciał niebieskich w układzie grawitacyjnym - przyp. red.) ciał niebieskich.
Do tego służył południk krakowski? 
W XIV i XV wieku był powszechnie stosowany jako południk fundamentalny, w tym przez Mikołaja Kopernika w jego słynnym dziele „O obrotach sfer niebieskich“ z 1543 r., w którym wszystkie obliczenia astronomiczne wyliczone zostały właśnie na południk krakowski (MERIDIANUS CRACOVIENSIS).
Oficjalny jego przebieg ustalony został wraz z powstaniem pierwszego obserwatorium astronomicznego w Krakowie, założonego w 1792 r. przez geografa, astronoma i matematyka Jana Śniadeckiego, ojca polskiej meteorologii i twórcy polskojęzycznej nomenklatury matematycznej.
Zasłużony Jan Śniadecki
Obserwatorium ulokowano w pałacyku noszącym dziś nazwę Collegium Śniadeckiego. Stąd nadawany był sygnał czasu dla Polski w latach 1838–1928 (później także w latach 1946–1984). Na potrzeby geodezyjnych projektów pomiarowych obserwatorium stanowiło punkt astronomicznego dostosowania współrzędnych. Z tym obserwatorium związani są wielcy polscy astronomowie: Tadeusz Banachiewicz – astronom i geodeta, który pierwszy wyliczył orbitę Plutona dzięki stworzonemu przez siebie rachunkowi krakowianów, oraz Kazimierz Kordylewski – odkrywca księżyców pyłowych Ziemi.
To właśnie tutaj 1 maja 1792 r. rozpoczęto regularne, kontynuowane do dziś pomiary i obserwacje meteorologiczne zainicjowane przez Jana Śniadeckiego. Doceniając już wówczas znaczenie pogody, założył on stację meteorologiczną, która była wyposażona we wszystkie ówcześnie nowoczesne przyrządy meteorologiczne sprowadzone z zagranicy. Dzięki pomiarom i obserwacjom pogody powstała najstarsza nieprzerwana seria meteorologiczna na ziemiach polskich i jedna z najstarszych w Europie. Obecnie ma ona unikatowe znaczenie dla badań zmian klimatu tak w Polsce, jak i w skali międzynarodowej.
Upowszechniają wiedzą o wyjątkowym południku
– Południk krakowski jest symbolicznym uhonorowaniem myśli pokoleń polskich przyrodoznawców: astronomów, geografów, geodetów i kartografów, których badawczy trud pozwolił lepiej zrozumieć świat, w którym wszyscy żyjemy – podkreślają organizatorzy wydarzenia.
Południk został oznakowany dzięki inicjatywie Honorowy Południk Krakowski (który zajmuje się popularyzacją wiedzy o tym obiekcie, a także dzieli się ciekawostkami geodezyjnymi) oraz staraniom Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego.