21 kartonów do witraży Józefa Mehoffera stworzonych dla gotyckiej katedry w szwajcarskim Fryburgu jest już w Muzeum Narodowym. Do Krakowa dotarło właśnie pięć ostatnich dzieł.
Kartony wejdą w skład kolekcji Muzeum Narodowego, stanowiąc kluczowy element zbiorów sztuki z okresu Młodej Polski. W czwartek, 12 października, w Galerii Sztuki XX i XXI wieku w Gmachu Głównym zaprezentowano centralny z nich. Mowa o dziele „Bóg Ojciec” z 1922 roku.
– Kartony fryburskie Józefa Mehoffera należą do najważniejszych arcydzieł z okresu Młodej Polski. Artysta zaprojektował monumentalnej skali zespół witrażowy, który w historii sztuki polskiej nie ma sobie równych pod względem skali i wartości artystycznej. Mehoffer wprowadził do gotyckiego kościoła oryginalną stylistykę, nawiązującą zarówno do współczesnej mu idei polskiego stylu narodowego, jak i zachodnioeuropejskiego Art Nouveau. Potrafił też w nowatorski sposób zaprezentować tradycyjną chrześcijańską ikonografię, o czym świadczy zwłaszcza monumentalne przedstawienie Trójcy Świętej – mówi Andrzej Szczerski, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.
Dzieło życia Mehoffera
W styczniu 1895 roku fryburskie Bractwo Najświętszego Sakramentu ogłosiło międzynarodowy konkurs na projekt witraży do katedry. Spośród 47 artystów to właśnie Józef Mehoffer, mający wówczas 26 lat, zachwycił członków jury.
Praca nad zespołem 21 kartonów do wiraży w świątyni, realizowana z fryburską firmą witrażowniczą Kirsch & Fleckner, zajęła artyście 41 lat i stała się dziełem jego życia.
– Dla Muzeum Narodowego w Krakowie, specjalizującego się w kolekcjonowaniu sztuki Młodej Polski, pozyskanie kompletu kartonów fryburskich jest wydarzeniem bezprecedensowym, które nadaje naszym młodopolskim zbiorom najwyższą rangę – podkreśla Andrzej Szczerski.
Arcydzieło sztuki monumentalnej
Witraż „Bóg Ojciec”, którego karton zaprezentowany został w Muzeum Narodowym, pochodzi z zespołu witraży z prezbiterium katedry. Opatrzony jest inskrypcją „Je suis celui qui suis”, czyli „Jestem, który jestem”.
– Stanowi ona obramienie nieruchomego oblicza Stwórcy, w tle którego dostrzegamy równoboczny trójkąt symbolizujący Trójjedność Trójcy Świętej, a także słońce, księżyc i gwiazdy. W otaczającej Boga Ojca przestrzeni unoszą się też kręgi aniołów. Kwaterę dolną witraża wypełnia wyobrażenie gorejącego krzewu Mojżesza. W partii dolnej, „cokołowej” widnieją tablice Dekalogu, popiersie Mojżesza i Arka Przymierza. Statyczną kompozycję witraża „Bóg Ojciec” Tadeusz Adamowicz, autor monografii witraży fryburskich, uznał za ripostę dynamicznego, franciszkańskiego witraża Stanisława Wyspiańskiego „Bóg Ojciec” (Stań się) – tłumaczy Beata Studziżba-Kubalska, kustosz Domu Mehoffera.
Zespół witraży w prezbiterium katedry św. Mikołaja we Fryburgu współtworzą z „Bogiem Ojcem” kompozycje: „Syn Boży”, „Duch Święty”, „Fryburg Kościelny” i „Fryburg Świecki”.
Witraże fryburskie uważane są za arcydzieło sztuki monumentalnej przełomu XIX i XX wieku w skali europejskiej. Zakup kartonów i sprowadzenie ich do Polski było możliwe dzięki specjalnej dotacji przyznanej przez premiera Mateusza Morawieckiego.
Na pokaz projektów Muzeum Narodowe zaprosi zwiedzających w przyszłym roku.