Granty Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (European Research Council - ERC) uchodzą za jedne z najbardziej prestiżowych w Europie. Każde ich rozdanie to w świecie nauki wielkie wydarzenie, a w Polsce ich zdobyciem może się poszczycić wciąż niewielu naukowców. Dość powiedzieć, że pierwsze granty ERC naukowcy najstarszej polskiej uczelni, Uniwersytetu Jagiellońskiego, otrzymali dopiero w roku 2018.
Jeszcze trudniej jest w przypadku konkursu ERC Advanced, w którym to doświadczeni naukowcy o uznanym dorobku ubiegają się o granty na bardzo ambitne projekty badawcze, a wyniki ich prac często prowadzą do przełomowych odkryć naukowych.
Teraz takie dofinansowanie udało się zdobyć prof. Karolowi Życzkowskiemu z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ, który uzyskał dofinansowanie w wysokości ponad 2,25 mln euro na realizację projektu pt. "Typical and Atypical structures in quantum theory (TAtypic)".
– To grant z najwyższej półki, najtrudniejszy do zdobycia – podkreśla rektor UJ prof. Jacek. Popiel. – Jego zdobycie to oczywiście sukces osobisty profesora Życzkowskiego, ale także sukces uczelni, ponieważ cała droga naukowa profesora jest związana z Uniwersytetem Jagiellońskim.
Przykład dla kolegów naukowców
Projekt TAtypic profesora Życzkowskiego dotyczy mechaniki kwantowej, a w szczególności struktur, które mogą być istotne dla rozwoju teorii informacji kwantowej oraz technologii kwantowych. Jak podaje UJ, głównym jego celem jest zbadanie własności typowych stanów i kanałów kwantowych, a także identyfikacja wyróżnionych struktur o ekstremalnych własnościach, przydatnych do przetwarzania informacji kwantowej.
– Mam nadzieję, że ten grant będzie stanowił przykład dla innych kolegów naukowców z naszej uczelni na to, że warto się starać – mówi prof. Życzkowski, przyznając, że zdobycie grantu było trudne.
Naukowiec odbierając gratulacje ze strony władz swojej uczelni zwracał przy tym uwagę, jak istotne jest dobre przygotowanie się do rozmowy kwalifikacyjnej, która odbywa się po prezentacji projektu. Zadeklarował także, że chętnie podzieli się zdobyta wiedzą z kolejnymi naukowcami z UJ, którzy będą starać się o uzyskanie grantów ERC.
Osiągnięcia prof. Życzkowskiego
Karol Życzkowski jest profesorem w Instytucie Fizyki Teoretycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pracuje także w Centrum Fizyki Teoretycznej Polskiej Akademii Nauk. Był stypendystą fundacji Humboldta w Niemczech (1989/90) oraz Fulbrighta w Stanach Zjednoczonych (1997/98). Prowadził roczny projekt badawczy w kanadyjskim Perimeter Institute w Waterloo (2004/05). W latach 2019-2023 był dyrektorem Krajowego Centrum Informatyki Kwantowej w Gdańsku. Od roku 2020 znajduje się na czele na czele listy żyjących pracowników UJ w grupie Top 2% rankingu naukowców opracowanego przez Elsevier i Uniwersytet Stanforda.
Od roku 2014 prof. Życzkowski jest członkiem Academia Europaea. W roku 2020 został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, a w roku 2022 członkiem Polskiej Akademii Nauk. Obecnie pełni funkcję prezesa Oddziału PAN w Krakowie.
Do jego osiągnieć naukowych należy analiza geometrii zbioru stanów splątanych i wprowadzenie miary kwantowego splatania zwanej negativity (1998), konstrukcja entropii dynamicznej układu kwantowego opartej o stany koherentne (1994), podanie entropowych relacji nieoznaczoności sformułowanych przy pomocy majoryzacji wektorów (2013), wprowadzenie odległości Monge’a powiązanej z zagadnieniem transportu do zbioru stanów kwantowych (1998, 2022) oraz konstrukcja absolutnie maksymalnie splątanych stanów układu czterocząstkowego powiązanych z rozwiązaniem kwantowego odpowiednika problemu 36 oficerów Eulera (2021).
Prof. Karol Życzkowski jest też autorem prac matematycznych dotyczących zakresu numerycznego operatora, zespolonych macierzy Hadamarda, a także teorii wyboru społecznego. Jest współautorem pracy podającej oszacowanie optymalnej wartości progu większości kwalifikowanej w systemie Penrose’a głosowania dwustopniowego, wykorzystane w autorskim systemie głosowania w Radzie Unii Europejskiej (2007). Pokrewna praca na temat podziału mandatów w Parlamencie Europejskim była publikowana w 2017 roku w briefingu "The Composition of the European Parliament" (2017).
Współautor monografii dotyczącej mechaniki kwantowej "Geometry of Quantum States" wydanej przez Cambridge University Press (2006, 2017), książek "Każdy głos się liczy" (Wydawnictwo Sejmowe, 2014) i "Narciarstwo Wysokogórskie w Polskich Tatrach Wysokich" (2004, 2024).
W ubiegłych latach granty ERC otrzymali następujący naukowcy UJ: dr hab. Tomasz Żuradzki, prof. UJ i dr Rafał Banka (Wydział Filozoficzny), dr hab. Michał Németh, prof. UJ (Wydział Filologiczny), dr hab. Sebastian Glatt (Małopolskie Centrum Biotechnologii), dr hab. Szymon Chorąży, prof. UJ i dr hab. Dawid Pinkowicz, prof. UJ (Wydział Chemii), dr Krzysztof Szade (Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii), dr Ewa Chrostek (Wydział Biologii), dr hab. inż. Rafał Kucharski (Wydział Matematyki i Informatyki) i dr Michał Drahus (Obserwatorium Astronomiczne, Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ).
