„Igrzyska Europejskie w Polsce - kosztowny chaos” – tak Najwyższa Izba Kontroli podsumowała przygotowania i organizację III Igrzysk Europejskich, które w 2023 roku odbyły się także w Krakowie. Z raportu dowiadujemy się m.in., że przychody ze sprzedaży biletów było o 700 tys. niższe niż koszty ich wytworzenia.
Koszty igrzysk łącznie z przeprowadzonymi inwestycjami wyniosły blisko 1,7 mld zł. Z tego 64,6 proc. pochodziło z budżetu państwa i z funduszy rządowych, 34,9 proc. z budżetów samorządów terytorialnych, a 0,5 proc. z innych źródeł.
Igrzyska europejskie. Zawiadomienie do prokuratury
NIK przygotowuje zawiadomienie do prokuratury. – Izba podejrzewa, że doszło do wyrządzenia Skarbowi Państwa szkody majątkowej wielkich rozmiarów m.in. przez prezesa i byłego wiceprezesa zarządu Spółki Igrzyska Europejskie 2023. Chodzi o opłatę za prawo do organizacji zawodów, która zgodnie z umową dotyczącą przyznania dotacji z budżetu państwa, miała zostać przelana po możliwie jak najkorzystniejszym kursie wymiany euro. Spółka nie prowadziła jednak żadnych negocjacji w tej sprawie i zleciła przelew po kursie sprzedaży oferowanym tego dnia przez obsługujący ją bank. W efekcie opłata dla Stowarzyszenia Europejskich Komitetów Olimpijskich (EOC) została zawyżona o co najmniej 2,5 mln zł – informuje NIK.
To nie wszystko – NIK stwierdziła m.in. naruszenia przepisów lub nierzetelnego działania przy udzielaniu zamówień publicznych na w sumie 123,4 mln zł, opóźnienia rozliczeń z kontrahentami na kwotę niemal 54 mln zł, co było efektem braku płynności finansowej wynikającej głównie z późnego przekazania środków dotacji z budżetu państwa. Udzielonych jej dotacji celowych nie rozliczyli także gospodarze igrzysk, mimo że od przekazania im koniecznych do tego dokumentów upłynął ponad rok. Problem w tym, że brak rozliczeń uniemożliwia likwidację spółki, a ponieważ kontrola rozliczeń trwa, spółka wciąż działa i ponad półtora roku od zakończenia zawodów wciąż generuje koszty.
NIK złożyła wnioski do premiera o zainicjowanie oceny procesu przygotowania i organizacji III Igrzysk Europejskich w Polsce, natomiast do Ministra Sportu i Turystyki oraz do gospodarzy zawodów o rozliczenie dotacji udzielonych Spółce Igrzyska Europejskie 2023.
Siedziba spółki mieści się obecnie w Krakowie przy ulicy Śniadeckich. Jej prezesem nadal jest Marcin Nowak. 11 lutego wysłaliśmy do spółki pytania o jej bieżącą działalność. Jeszcze nie otrzymaliśmy odpowiedzi.
Tylko trzech sponsorów. Spółki Skarbu Państwa
W styczniu 2022 roku koszty organizacji imprezy (bez inwestycji sportowych i infrastrukturalnych) oszacowano na 400 mln zł. Według złożonych przez spółkę rozliczeń dofinansowanie tych zadań wyniosło 423,5 mln zł, z czego 276,8 mln zł pochodziło z budżetu państwa, a 146,7 mln zł z budżetów gospodarzy. Dodatkowo gospodarze igrzysk wnieśli do Spółki jeszcze po 23 mln zł. Udało sie zawrzeć zaledwie trzy umowy sponsorskie, wszystkie ze spółkami Skarbu Państwa na kwotę 21 mln zł netto. Stanowiło to nieco ponad 1 proc. zidentyfikowanych przez NIK wydatków poniesionych ze środków publicznych.
Więcej rozdali, niż sprzedali. 700 tys. zł na minusie
Bardzo długo trwały przepychanki dotyczące liczby dyscyplin i miejsc rozgrywania zawodów. Jak wskazuje NIK, ostateczna liczba dyscyplin oraz miejsc, w których sportowcy mieli rywalizować została ustalona i ujęta w kontrakcie organizacyjnym dwa dni przed rozpoczęciem igrzysk. Kontrolerzy NIK wskazują, że prowadzone przez spółkę działania promocyjne i informacyjne nie przełożyły się na liczbę kibiców na trybunach. Przychody ze sprzedaży biletów były o 700 tys. zł niższe od kosztów ich wytworzenia. Koszty wytworzenia biletów, w tym systemu sprzedaży on-line i jego obsługi wyniosły 3,1 mln zł, a przychody z ich sprzedaży zaledwie 2,4 mln zł.
Rozdystrybuowano bilety na 77 proc. miejsc, ale w ramach tej puli aż 64 proc stanowiły bezpłatne zaproszenia. W kasach i online sprzadano 61 745 wejściówek. Spółka uzyskała przychody ze sprzedaży biletów na ceremonię otwarcia i zamknięcia igrzysk jedynie od odpowiednio 23,6 i 27,6 proc. widzów.
Stadion Wisły bez audytu energetycznego
Kraków przeznaczył na igrzyska 100 mln zł, zyskał za to na inwestycjach. Jak wskazuje NIK, w latach 2022–2023 na realizację 15 zadań wydał łącznie ponad 439 mln zł, z tego ok. 337 mln zł stanowiło dofinansowanie z budżetu państwa, a ponad 102 mln zł pochodziło ze środków własnych miasta.
Najwięcej, bo niemal 109 mln zł kosztowała modernizacja stadionu Wisły przy ulicy Reymont, w tym fasady budynku. Z kontroli NIK wynika, że nie przeprowadzono audytu energetycznego stadionu przed i po jego modernizacji oraz nie dysponowano porównaniem kosztów utrzymania obiektu przed i po modernizacji fasady.
Wątek Zarządu Infrastruktury Sportowej w Krakowie
Jako nierzetelne NIK ocenia przygotowanie i przeprowadzenie postępowań o udzielenie zamówień publicznych przez Zarząd Infrastruktury Sportowej w Krakowie. Kontrolerzy uznali, że miejska jednostka nie skorzystała z pełni możliwości, jakie oferuje ustawa prawo zamówień publicznych.
– Przed wszczęciem postępowań nie przeprowadzono wstępnych konsultacji rynkowych i nie informowano wykonawców o wymaganiach dotyczących zamówienia. Nie wykorzystywano również uproszczonej procedury wynikającej z ustawy o wsparciu przygotowania igrzysk, która dla zamówień poniżej progów unijnych przewidywała mniej sformalizowaną ścieżkę do ich udzielenia. Biorąc pod uwagę krótki termin pozostający do rozpoczęcia igrzysk, takie działanie spowodowało, że większość ogłaszanych postępowań o udzielenie zamówienia było unieważnianych z powodu braku ofert lub złożenia takich, których cena była wyższa od planowanych wydatków – czytamy w raporcie pokontrolnym NIK.
ZIS przeprowadził 34 przetargi, z czego 25 unieważnił. W ocenie NIK mogło to mieć istotny wpływ na ostateczny zakres wykonanych zadań inwestycyjnych. – NIK negatywnie oceniła również niepodjęcie żadnych działań dotyczących przeciwdziałania nieuczciwej konkurencji czy w sprawie rażącego zawyżania cen przez oferentów. ZIS w Krakowie w czterech przypadkach, a spółka w dwóch nie skorzystały z możliwości zawiadomienia o tym Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w gospodarowaniu środkami publicznymi NIK skierowała dwa zawiadomienia o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych, które dotyczą trzech byłych wiceprezesów spółki Igrzyska Europejskie 2023 – informuje NIK.
