Temat Zakrzówka powrócił ostatnio na sesji Rady Miasta Krakowa. Część radnych chce, żeby utworzyć tam nowy użytek ekologiczny. Ten, który został ustanowiony w 2018 roku, obejmuje ponad 17 hektarów. Obszar, który teraz miałby zostać objęty ochroną, jest znacznie mniejszy: jego powierzchnia to 1,6 ha.

Pomysł budzi wątpliwości, bo część działek nie należy do gminy, a ich właściciele mają już plany inwestycyjne. Nie ukrywają, że jeśli radni uchwalą użytek na ich terenie, blokując w ten sposób możliwość zabudowy, wystąpią do miasta z roszczeniami finansowymi. Zwolennicy użytku podpierają się opiniami naukowców, którzy mówią, że przyrodę na Zakrzówku trzeba chronić całościowo, a nie fragmentarycznie, więc im większy teren objęty użytkiem, tym lepiej.

Taką opinię przedstawiają m.in. naukowcy z Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk. Zauważają, że na Zakrzówku występują m.in. chronione gatunki roślin, a wśród nich: rojownik pospolity, pełnik europejski czy sasanka łąkowa. – Z kolei spośród licznych chronionych gatunków zwierząt warto zwrócić uwagę na motyle, 11 gatunków trzmieli oraz gniewosza plamistego (wąż) – wylicza dr hab. Elżbieta Wilk-Woźniak, dyrektor Instytutu Ochrony Przyrody PAN. Przypomnijmy, że gniewosz już nieraz krzyżował plany inwestorów.

Naukowcy zwracają uwagę, że nie wystarczy chronić miejsca rozdrodu zwierząt. – Mogą występować wszędzie tam, gdzie żerują, ukrywają się, chronią się, zimują, przemieszczają się, czyli na całym obszarze – wyjaśnia dr hab. Wilk-Woźniak. – Ochrona Zakrzówka powinna polegać na bezwzględnym ograniczeniu jego zabudowy. Mowa też o zachowaniu korytarzy migracyjnych wzdłuż ulic: Norymberskiej, Tynieckiej, św. Jacka oraz Wyłom. Zabudowa Zakrzówka spowoduje fragmentację i utratę siedlisk. Spowoduje także zwiększenie śmiertelności, a nawet zanik niektórych gatunków, jak np. gniewosza plamistego, który jest rzadkim i narażonym na wyginięcie wężem, w Polsce wpisanym do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt – dodaje ekspertka.

Podkreśla, że w 2016 r. populacja gniewosza plamistego na Zakrzówku została objęta monitoringiem Natura 2000. – Notowano wtedy jego wysoką liczebność – mówi dyrektor instytutu. Jednak perspektywy na przyszłość nie napawały optymizmem. – Z uwagi na brak objęcia tego obszaru jakąkolwiek formą ochrony prawnej w tamtym czasie, mimo trwającej od lat presji inwestycyjnej – przekonuje ekspertka.

Podkreśla, że jeśli ochrona przyrody nie przemawia do wyobraźni, to pozostaje jeszcze jeden argument, by chronić zwierzęta i rośliny występujące na krakowskim Zakrzówku. – To obszar bardzo chętnie odwiedzany przez mieszkańców Krakowa, gdzie mogą odpocząć w bliskim kontakcie z przyrodą. Takie obszary zielone w obrębie miast są nie do przecenienia, a korzyści zdrowotne jakie płyną dla ludzi dzięki możliwości korzystania z terenów zielonych są udowodnione naukowo i szczególnie zostały docenione w okresie pandemii Covid-19 – kwituje dr hab. Elżbieta Wilk-Woźniak.

Do tematu ochrony Zakrzówka powrócimy w najbliższych dniach.