O ile w przypadku domowego budżetu już drobne zmiany przyzwyczajeń, jak niewielkie obniżenie temperatury w mieszkaniu czy racjonalne korzystanie z energochłonnych urządzeń, mogą przynieść spore oszczędności, o tyle w przypadku skali dużego miasta sprawa nie jest już taka prosta. Potrzebne są konsekwentne i systemowe działania, wymagające często sporych nakładów i dające efekt w perspektywie czasu.

Termomodernizacja to podstawa

Kraków od lat podejmuje takie działania. Przykładem może być prowadzona od 2015 do 2021 roku termomodernizacja 33 budynków przychodni zdrowia znajdujących się w zasobach miasta. Na ten cel przeznaczono prawie 25 mln zł (w tym ponad 12 mln ze środków unijnych), ale efekt jest jednoznacznie pozytywny: obiekty nie tylko lepiej teraz wyglądają, ale przede wszystkim są teraz znacznie tańsze w utrzymaniu.

Podobne działania prowadzone są każdego roku w kolejnych budynkach należących do miasta. Od 2004 do 2022 roku termomodernizacji doczekało się 140 budynków oświatowych. Prace polegające na ociepleniu ścian i stropów, wymianie okien i drzwi czy modernizacji instalacji ogrzewania pozwalają na zredukowanie zużycia energii o kilkadziesiąt procent oraz zmniejszenie emisji dwutlenku węgla.

Listę obiektów, które w ostatnich latach przeszły podobną zmianę, można byłoby długo wymieniać: to także placówki kultury, urzędy, placówki wychowawcze czy obiekty sportowe, jak choćby kompleks KS Korona w Podgórzu. Każda z takich inwestycji to konkretne kwoty zaoszczędzone na ogrzewaniu i tony CO2, które nie zostaną wyemitowane do atmosfery.

Wyprodukujmy sami

Celem miasta jest nie tylko to, by zużywać jak najmniej energii, ale także to, by tam gdzie to możliwe, samemu ją produkować. Krokiem w tę stronę jest choćby montowanie instalacji fotowoltaicznych na dachach obiektów należących do miasta.

Instalacje tego rodzaju powstają m.in. na szkołach, przedszkolach czy domach opieki społecznej. Najnowsza instalacja fotowoltaiczna powstaje na Żłobku Samorządowym nr 19 przy ul. Świtezianki 7. Wszystko po to, aby zmniejszyć ilość energii elektrycznej kupowanej od sprzedawcy energii, a tym samym obniżyć koszty związane z zakupem energii elektrycznej.

W przyszłości tego rodzaju instalacje mają pojawić się  na większości miejskich obiektów użyteczności publicznej. Tylko w ubiegłym roku przeprowadzono 67 ekspertyz technicznych nośności dachów obiektów pod inwestycje fotowoltaiczne. W ostatnich dniach miejska jednostka Klimat-Energia-Gospodarka Wodna ogłosiła natomiast przetarg na budowę kolejnych instalacji na dachach trzech szkół i jednego żłobka. Na oferty czeka do 5 grudnia, a wybrana firma dostanie pół roku na realizację prac.

W większej skali

Sposobów na wyprodukowanie energii jest jednak znacznie więcej. Wie o tym Krakowski Holding Komunalny, który zarządza Zakładem Termicznego Przekształcania Odpadów, tzw. Ekospalarnią. Zakład nie tylko jest w stanie przekształcić w ciągu roku 245 tys. ton odpadów nienadających się do recyklingu, ale także produkuje ok. 100 tys. MWh energii elektrycznej i 1 GJ energii cieplnej. Ponad 55 procent wytworzonej energii elektrycznej uznawana jest za energię zieloną, czyli odnawialną.

Co istotne, w Ekospalarni zielona energia pochodzi nie tylko z odpadów. Na dachach zakładu zamontowane zostały panele fotowoltaiczne, które wytwarzają 51 MWh energii elektrycznej. ZTPO jest obecnie największym producentem zielonej energii w Krakowie, a w przyszłości planuje także stworzenie farmy fotowoltaicznej o łącznej mocy 2 MWp. KHK wciąż podejmuje kolejne działania, by zwiększać efektywność energetyczną – w czerwcu uruchomiona została instalacja odzysku ciepła ze spalin. Dzięki tej inwestycji można wyprodukować więcej energii cieplnej, nie zwiększając przy tym ilości spalanych odpadów.

Energię produkują też Wodociągi Miasta Krakowa. Wykorzystują m.in. biogaz powstający w wyniku fermentacji osadów w oczyszczalniach Płaszów i Kujawy. Wygenerowana energia elektryczna pokrywa 50% zapotrzebowania ZOŚ Kujawy i 20% ZOŚ Płaszów oraz od 70% do 100% zapotrzebowania na energię cieplną tych zakładów. W oczyszczalni Płaszów działa dodatkowo stacja fotowoltaiczna, która pokrywa zapotrzebowanie na energię dla całego zaplecza administracyjnego i socjalnego oczyszczalni. Wykorzystywane są także turbiny: dla przykładu, turbina na tranzycie wody uzdatnionej z Dobczyc do Krakowa odzyskuje ok. 20% energii zużytej na pompowanie wody do procesu uzdatniania.

Warto na tej liście wymienić także Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania, które m.in. wykorzystuje biogaz wowstający w wyniku naturalnego procesu fermentacji odpadów na składowisku Barycz.

Razem taniej

Zapotrzebowanie miasta na energię jest ogromne – porównuje się je z ok. 60-70 tysiącami domów jednorodzinnych. To m.in. energia potrzebna do kursowania tramwajów, do oświetlenia dróg, do pomp przesyłających ciepło, a także do codziennego funkcjonowania budynków pozostających w zarządzie ZBK czy obiektów publicznych jak szkoły czy przedszkola. Nie jest więc bez znaczenia, po jakich cenach miejskie jednostki i instytucje kupują energię od dostawców.

Krakowskiemu Holdingowi Komunalnemu udało się w ostatnich latach kwoty idące w miliony złotych dzięki grupie zakupowej. Hurtowy zakup tak dużych ilości energii jest dla sprzedawców bardzo atrakcyjny, a miastu pozwala na duże oszczędności. Dla przykładu, w maju okazało się, że oferta na dostawę energii elektrycznej na 2024 rok była o prawie 100 mln zł niższa niż ta zakładana w pierwotnych szacunkach.

Wspólne działania w ramach grupy zakupowej pozwalają także na zmniejszenie wydatków na gaz potrzebny do ogrzewania budynków, podgrzewania wody czy przygotowywania posiłków w części szkół. Sam tylko przetarg na zakup gazu na 2021 i 2022 rok przyniósł ok. 40 mln zł oszczędności.

Kraków podejmuje wiele działań, by oszczędzać energię, zmniejszając tym samym negatywny wpływ na środowisko. W mniejszej skali każdy z nas może podjąć podobne działania. Do oszczędzania energii oraz racjonalnego i ekologicznego ogrzewania domów i mieszkań miasto zachęca w jesiennej odsłonie klimatycznej kampanii informacyjnej „Kraków w dobrym klimacie”. Więcej informacji na stronie klimat.krakow.pl