Dzieło Gierymskiego „Zima w małym miasteczku” odnalezione. Zaginiony w trakcie II wojny światowej obraz odnaleźli policjanci z Wydziału Dochodzeniowo-Śledczego KWP Kraków na terenie jednej z galerii handlowych w naszym mieście. W poniedziałek został zaprezentowany w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach. Nim wróci tu na stałe, czeka go konserwacja.
Po wielu latach nareszcie się udało. Pod koniec listopada 2017 roku na terenie Krakowa odnaleziono obraz Maksymiliana Gierymskiego „Zima w małym miasteczku”, namalowany w 1872 roku. Zaginął w trakcie II wojny światowej.
Z galerii do biura
Tuż przed jej rozpoczęciem, bo w 1938, Muzeum Narodowe zakupiło obraz do swoich zbiorów za 11 000 zł i prezentowało go w Sukiennicach. Rok później, 18 grudnia, dwa dni po wydaniu przez Hansa Franka rozporządzenia o konfiskacie dzieł sztuki w Generalnym Gubernatorstwie, dzieło zostało zarekwirowane, a następnie przeniesione wraz z dwoma innymi obrazami do biura SS-Standartenfuhrera Kaja Muhlmanna.
Znajdowało się ono w gmachu głównym Akademii Górniczo-Hutniczej. Kiedy w lutym 1945 roku do budynku weszli pracownicy muzeum, pokój był spalony, a po obrazie nie pozostał żaden ślad…
Przełom w poszukiwaniach
Aż do listopada 2017 roku. To właśnie wtedy, pod koniec miesiąca, policja wraz z przedstawicielami MKiDN zabezpieczyła bezcenne dzieło. Według ustaleń, zostało wycięte z ramy i najprawdopodobniej przez ponad 70 lat leżało zwinięte w rulon o średnicy ok. 10 cm, na co mają wskazywać spękania i ubytki warstwy malarskiej. Od pierwszego sygnału o istnieniu obrazu do jego zabezpieczenia minęło zaledwie… 5 dni.
20 listopada małopolska policja otrzymała informację, że dzieło znajduje się w rękach prywatnych. Po konsultacjach z resortem kultury Wydział Kryminalny KWP ustalił, gdzie znajduje się dzieło.
– Obraz znaleziono na terenie jednej z galerii handlowych w Krakowie. Teraz trzeba będzie ustalić, co działo się z nim tuż po zaginięciu – mówi insp. Robert Strzelecki, zastępca Komendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie.
Nim dzieło Gierymskiego na stałe trafi do Sukiennic, czeka go kilkumiesięczna konserwacja.
To nie koniec
– To jedno z najważniejszych dzieł artysty, reprezentatywne dla jego twórczości. Gierymski to twórca, z którym Muzeum Narodowe mocno się identyfikuje. W minionym roku zakończył się poświęcony mu projekt badawczy. Przypomnę też, że w 2014 roku w Gmachu Głównym instytucja przypomniała jego twórczość – mówi Andrzej Betlej, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.
Warto jednak zaznaczyć, że na muzealnej liście zaginionych dzieł są również nieodnalezione fragmenty tryptyku z Lusiny, dzieła Wita Stwosza czy obraz Petera Bruegela. – Czekamy również na powrót jednej z najważniejszych strat wojennych dla Polski, czyli „Portretu młodzieńca” pędzla Rafela Santi – dodaje Betlej.
„Myślimy, że uda się odnaleźć wiele obrazów”
W bazie strat wojennych, którą prowadzi MKiDN, znajduje się 63 tysiące obiektów. Niestety, tylko kilkanaście z nich zostało udokumentowanych fotograficznie. Jednak resort kultury, starając się odnaleźć zaginione dzieła, podejmuje współpracę z licznymi instytucjami w Polsce i za granicą.
– Mam na myśli prokuraturę, policję, historyków sztuki, muzealników… Jeśli chodzi o pomoc zagraniczną, to muszę wymienić m.in. FBI, placówki dyplomatyczne czy brytyjskie instytucje specjalizujące się w poszukiwaniu dzieł sztuki. Tak naprawdę mamy wiele do zrobienia, jeśli chodzi o zaginione dzieła sztuki – ocenia Piotr Gliński, minister kultury i dziedzictwa narodowego. – Myślimy, że uda się odnaleźć jeszcze wiele obrazów.
W ciągu ostatnich dwóch lat – dzięki współpracy z policją - udało się odzyskać 15 dzieł sztuki, a w ciągu ostatnich pięciu – 370 obiektów, wśród których znalazły się eksponaty odzyskane dla Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.