Biblioteka Książąt Czartoryskich powstała z inicjatywy wybitnego polityka i mecenasa sztuki – Adama Kazimierza Czartoryskiego oraz jego żony Izabelli. Zalążkiem kolekcji były podręczne księgozbiory gromadzone w licznych rezydencjach rodu na przestrzeni wieków.

W 1961 roku, po wielu perypetiach, bogata kolekcja trafiła do budynku przy ul. św. Marka 17, gdzie dziś mieści się oddział Muzeum Narodowego w Krakowie.

Konieczny remont

Od czasu wybudowania gmachu w latach 60. XX wieku nie przeprowadzono większych remontów ani modernizacji. Pomieszczenia magazynu nie spełniają współczesnych norm przechowywania.

– Brakuje miejsca na pomieszczenia socjalne i zaplecze gospodarcze. Infrastruktura techniczna i instalacje są przestarzałe, w złym stanie i nie spełniają dzisiejszych standardów – podkreśla Muzeum Narodowe w Krakowie.

Remont i rozbudowa Biblioteki Książąt Czartoryskich ma więc na celu przede wszystkim poprawienie warunków gromadzenia, ochrony oraz udostępniania zbiorów bibliotecznych. Zwiększy się również komfort czytelników i osób korzystających z biblioteki m.in. poprzez dobudowanie nowych przestrzeni, a także przystosowanie obiektu do osób ze szczególnymi potrzebami.

Przeszklona klatka, oranżeria i sala pod ziemią

Projekt zakłada nie tylko modernizację istniejących już w budynku pomieszczeń, takich jak czytelnia czy szatnia, ale także utworzenie nowych przestrzeni.

– Powstaną trzy przestrzenie, które będą nowymi elementami w całej strukturze obiektu. Od strony dziedzińca wewnętrznego będzie to przeszklona klatka schodowa. Na dziedzińcu powstanie też oranżeria, która będzie pełnić funkcje sali edukacyjno-warsztatowej. Natomiast na poziomie -2 powstanie duża sala multimedialna. Wszystko to w pełni dostępne dla osób z niepełnosprawnościami – tłumaczy koordynatorka projektu – Anna Sobesto z Muzeum Narodowego w Krakowie.

Celem aranżacji dziedzińca Biblioteki Książąt Czartoryskich jest stworzenie przyjaznej przestrzeni, dedykowanej zarówno osobom korzystającym z biblioteki, jak i uczestnikom różnych zajęć.

W ramach projektu przeprowadzona zostanie także konserwacja wybranych egzemplarzy oraz dyslokacja księgozbioru w celu przeprowadzenia anoksji (konserwacji zabezpieczającej). Budynek zostanie wyposażony w regały magazynowe, meble biurowe i specjalistyczne dedykowane zbiorom oraz mieszczącym się tam pracowniom.

Projekt przewiduje również m.in. zakup specjalistycznego sprzętu do digitalizacji, prac konserwatorskich oraz działań prewencyjnych, digitalizację wybranych egzemplarzy i udostępnienie online, działania edukacyjne, promocję, realizację szkoleń i kursów dla pracowników, a także utworzenie nowych stanowisk.

– Na chwilę obecną jesteśmy na etapie kompletowania dokumentacji projektowej – mówi Anna Sobesto. – Szacujemy, że otwarcie biblioteki po remoncie nastąpi w 2027 roku, natomiast zakończenie całego projektu to pierwszy kwartał 2028 roku – dodaje.

Edukacja i kultura

Jednym z istotnych założeń projektu jest przygotowanie programu edukacyjno-kulturalnego, który w znaczący sposób ma przyczynić się do otwarcia Biblioteki Książąt Czartoryskich na nowych odbiorców i upowszechnienia zbiorów.

Chodzi nie tylko o poszerzenie grup docelowych, ale również stworzenie nowego miejsca transferu wiedzy i umiejętności na mapie Krakowa. Celem jest ponadto zwiększenie dostępności oferty dla osób narażonych na społeczne wykluczenie.

– Program ma z założenia charakter interdyscyplinarny. Pozwala na łączenie różnych dziedzin działalności naukowej i artystycznej. Zaproponowane działania mają charakter międzypokoleniowy – podkreśla Anna Sobesto.

Cenna kolekcja Czartoryskich

Księgozbiór Biblioteki Książąt Czartoryskich liczy aktualnie ponad 233 000 woluminów i zawiera niezwykle cenne i stare druki. Wśród nich jest m.in. dzieło Macieja Miechowity, wydane w Krakowie, które było pierwszą drukowaną historią Polski.

W zasobach biblioteki znajduje się również ponad 14 000 rękopisów od średniowiecza do czasów współczesnych, a także rękopisy iluminowane, które od samego początku były w polu zainteresowań kolekcjonerskich Książąt Czartoryskich.

Biblioteka prowadzi aktywną działalność edukacyjną, popularyzatorską oraz kulturalną.