– Ta wystawa opowiada o rozmaitych reakcjach ludzi na politykę nazistów wobec Żydów. Pokazuje możliwe scenariusze zachowań i podkreśla, że w wielu przypadkach to my decydujemy o tym, jak postąpić. Co istotne, skupia się nie tylko na Polsce, ale także przedstawia reakcje ludzi z okupowanej Holandii, Niemiec, Węgier, Ukrainy i Polski – wyjaśnia Jakub Nowakowski, dyrektor Żydowskiego Muzeum Galicja.

„Lustro, w którym możemy się przejrzeć”

Wystawa „Byli sąsiadami” poddaje analizie niektóre z kluczowych pytań dotyczących Holokaustu i skłania do refleksji. Ukazuje proces, który na początku wyglądał dość niewinnie.

– Ograniczał się do uprzykrzania życia, a potem krok po kroku zamieniał się w proces wykluczania, eliminacji z życia społecznego i ekonomicznego, aż w końcu doprowadził do zagłady 6 mln europejskich Żydów – dodaje Jakub Nowakowski.

Ekspozycja skupia się nie tylko na tych pozytywnych reakcjach ludzi, takich jak oferowanie pomocy czy wyrazy współczucia, ale także prezentuje negatywne zachowania osób, które nie były nazistami, a brały udział w prześladowaniach, morderstwach czy grabieżach żydowskiego mienia.

– To jest pewne lustro, w którym możemy się przejrzeć. Oczywiście z zachowaniem wszelkich różnic i świadomości innej sytuacji. Wystawa przypomina, że koniec końców podejmujemy wybory jako indywidualne jednostki i to od nas zależy, jak postąpimy – mówi dyrektor Żydowskiego Muzeum Galicja.

Istotną rolę odgrywa czas, w którym otwierana jest wystawa. Wojna w Ukrainie oraz reakcja społeczeństwa polskiego na rosyjską agresję pokazują, że tematy poruszone na ekspozycji są nadal bardzo aktualne.

O postawach wobec wojny i ludobójstwa

Dzień po otwarciu wystawy, 1 lipca o godzinie 15.00, w Żydowskim Muzeum Galicja odbędzie się debata pod nazwą „Ludzkie wybory i zachowania w obliczu Zagłady”. Dyskusję poprowadzi dr Krzysztof Persak, a zaproszonymi gośćmi będą: prof. Jan Tomasz Gross oraz dr hab. Michał Bilewicz.

Celem debaty jest analiza wyborów dokonywanych przez ludzi w obliczu wojny i ludobójstwa, a także lekcji, jakie możemy dziś z nich wyciągnąć.

Wystawa „Byli sąsiadami” (prezentowana w Żydowskim Muzeum Galicja do 30 stycznia 2023 roku) oraz debata są wydarzeniami towarzyszącymi 34. Festiwalowi Kultury Żydowskiej.