Minęło 15 lat XXI wieku. Jak krakowskie uczelnie radzą sobie na arenie międzynarodowej i jak naukowcy pracujący w ośrodkach naukowych wpływają na rzeczywistość? Tym razem sprawdzam Uniwersytet Jagielloński. Wraz z rzecznikiem prasowym UJ stworzyliśmy listę wybitnych przedstawicieli najstarszej polskiej uczelni wśród jej absolwentów.

Bada wirusy

Dr hab. Krzysztof Pyrć z Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii. Jest mikrobiologiem, szefem Laboratorium Wirusologii w MCB. –  Zdobywca nagrody prof. Bessalika za badania nad odpornością płuc, adresat indywidualnego zaproszenia do wejścia do rady redakcyjnej – Plos One, który jest jednym z najbardziej prestiżowych czasopism naukowych – mówi Adrian Ochalik. Dr Pyrć jest twórcą i szefem grupy badawczej Virogenetics, która zajmuje się wirusami.

„Time” docenił

Zupełnie inną dziedziną zajmuje się  dr hab. Jarosław Źrałka z Instytutu Archeologii UJ. Doktor specjalizuje się w archeologii Nowego Świata. – Od roku 2006 kieruje – wraz z Wiesławem Koszkulem – badaniami archeologicznymi na stanowisku kultury Majów. Tym miejscem jest starożytne miasto Nakum położone w północno-wschodniej Gwatemali – informuje Ochalik.

Praca doktora Źrałki przyniosła wiele odkryć, które przyczyniły się do lepszego poznania kultury Majów. Został doceniony prze magazyn „Time”, który umieścił jego odkrycia w 100 najważniejszych odkryć współczesnej nauki.

28 km nad ziemią

Dr Agata Kołodziejczyk wysłała balonem w stratosferę mech. Wszystko po to, aby sprawdzić, jak zachowują się organizmy żywe na takiej wysokości, bo jak się okazuje, ludzie niewiele wiedzą o tej części atmosfery.

Dr Kołodziejczak jest absolwentką biologii na UJ. – Specjalizuje się w badaniach nad ewolucją systemów nerwowych oraz astrobiologii. Obecnie pracuje w European Space Foundation przy Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Prowadzi projekt M.A.R.S. (Modular Analog Research Station) – mówi Adrian Ochalik.

O komórkach „widmach”

Dr Grzegorz Dubin z Wydziału Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii, specjalizuje się w krystalografii rentgenowskiej. – Autor licznych prac na temat białek i ich roli w funkcjonowaniu organizmu, między innymi odkryć dotyczących białek odpowiedzialnych za to, że komórki nowotworowe są niewidoczne dla układu odpornościowego – podkreśla Ochalik. Badania dra Dubina mogą doprowadzić do skuteczniejszej walki z nowotworami.

Po co jest płeć?

– Badacz z Instytut Zoologii UJ, wspólnie z naukowcami z Uniwersytetu Wschodniej Anglii, prowadzi eksperymentalne badania, które zbliżyły nas do rozwiązania jednych z najbardziej fundamentalnych zagadek dotyczących życia na Ziemi, czyli odpowiedzi na pytanie: po co jest płeć? – charakteryzuje dra Łukasza Michalczyka przedstawiciel uczelni.

– Nasze badania pokazały, że konkurencja między samcami o dostęp do samic oraz fakt, że samice mogą decydować, z którym samcem chcą kopulować, mogą być źródłem bardzo ważnej korzyści, jaką jest genetyczna jakość potomstwa – wyjaśniał w 2015 roku na portalu nauka.uj.edu.pl dr Michalczyk.

W poszukiwaniu komet

Michał Kusiak z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej jest poszukiwaczem i odkrywcą ponad 150 komet. Korzystał ze zdjęć dostarczanych z sond SOHO i STEREO. Za swoją działalność i odkrycie dwutysięcznej komety jedna z nich w 2014 roku została nazwana jego imieniem i nazwiskiem.

Jak się zmienia mózg

– Dr hab. Marcin Szwed  kieruje zespołem badawczym w Instytucie Psychologii UJ, który dzięki zaawansowanym metodom obrazowania (głównie rezonansowi magnetycznemu MRI) sprawdza, jak mózg zmienia się pod wpływem nabywania umiejętności kulturowych, takich jak czytanie – mówi Ochalik. Najnowsze badania odkryły nowe możliwości ludzkiego mózgu i podważyły znany do tej pory jego klasyczny model funkcjonowania.

– Dowiedliśmy, że mózg nie jest trwale podzielony na regiony ściśle przypisane poszczególnym zmysłom, tzn. na oddzielne obszary dla dotyku, słuchu i wzroku. Udało nam się wykazać, że część mózgu, która odpowiada za czytanie u osób widzących, działa tak samo u osób niewidomych od urodzenia – mówił naukowiec na stronach Projektora Jagiellońskiego.

Aby leczyć oparzenia

Badania dr hab. Justyny Drukały są szansą dla osób, które doznały trwałych oparzeń i chronicznych owrzodzeń. Biolożka, kierownik Banku Komórek w Zakładzie Biologii Komórki na Wydziale Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii i w Małopolskim Centrum Biotechnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego zajmuje się biologią komórek macierzystych, w szczególności hodowlą komórek naskórka ludzkiego.

Bada deficyt snu

Dr Magdalena Fąfrowicz zajmuje się neuronauką. –  Pracuje w Ośrodku Neurobiologii Małopolskiego Centrum Biotechnologii. Główny obszar realizowanych przez nią badań dotyczy funkcjonowania poznawczego i emocjonalnego człowieka, analizowanych w perspektywie rytmiki okołodobowej i chronicznego deficytu snu – przedstawia dr Fąforowicz Adrian Ochalik. –  Jej praca doktorska była jedną z pierwszych na świecie prac z zakresu neuroergonomii – dodaje.