Ekspozycja, mieszcząca się w średniowiecznych wnętrzach budynku nr 7, ukazuje dzieje wzgórza od utraty niepodległości Rzeczypospolitej w 1795 roku do czasów współczesnych. Przybliża historię odzyskania rezydencji z rąk Austriaków oraz jej wieloletniej restauracji, upamiętniając w ten sposób wysiłek polskiego społeczeństwa zaangażowanego w przywrócenie świetności królewskiej siedziby.

Multimedialna opowieść o odzyskaniu Wawelu

Za pomocą dokumentów archiwalnych, wielkoformatowych wydruków zdjęć, multimediów, dzieł sztuki czy detali architektonicznych zwiedzający mogą przekonać się, jak wyglądał proces odzyskiwania Wawelu i jego odbudowy.

– Pokazujemy pamiątki związane z odradzaniem się ruchu narodowego i budzeniem świadomości narodowej na wzgórzu wawelskim. Są to m.in. szkatułki w kształcie zminiaturyzowanych sarkofagów królewskich. Na zwiedzających czeka także program multimedialny, na którym prezentujemy pocztówki o treściach patriotycznych z Wawelem – mówi Halina Billik, kurator wystawy „Wawel Odzyskany”.

Programy multimedialne towarzyszą niemal wszystkim podjętym na ekspozycji zagadnieniom. To element, który zdecydowanie wyróżnia „Wawel Odzyskany” na tle innych wawelskich ekspozycji.

Na wystawie w wersji zdigitalizowanej można zobaczyć m.in. cztery koncepcje zagospodarowania wzgórza wawelskiego Adolfa Szyszko-Bohusza czy projekt zabudowania zamku autorstwa Stanisława Wyspiańskiego i Władysława Ekielskiego.

– To jedyna wystawa na Wawelu, która prezentuje tak dużo programów multimedialnych, pozwalających na aktywne i angażujące zwiedzanie – podkreśla Halina Billik.

Z rąk Austriaków

Wystawa „Wawel Odzyskany” pokazuje ostatnie lata świetności rezydencji oraz przekształcenie wzgórza w cytadelę, gdy historyczne budowle zamienione zostały na koszary zaborczej armii austriackiej. Starania o odzyskanie rezydencji trwały ponad pięćdziesiąt lat (1860–1911).

Na ekspozycji prezentowane są dokumenty, publikacje i fotografie z tego okresu, a także portrety osób zaangażowanych w odzyskiwanie Wawelu. Zwiedzający mogą zobaczyć m.in. dokumentację inwentaryzacji architektonicznej zamku autorstwa architekta Tomasza Prylińskiego z 1882 r.

Wawel jako „Akropolis”

Na wystawie zaprezentowane zostały wszystkie koncepcje odbudowy wzgórza. Jedną z nich jest projekt Stanisława Wyspiańskiego, który z pomocą architekta Władysława Ekielskiego stworzył wizję „Akropolis”.

– Wawel miał być wielkim ośrodkiem kultury i władzy, tak jak Akropol, łącząc w jednym miejscu najważniejsze instytucje kulturalne i polityczne – wyjaśnia Halina Billik, kurator wystawy „Wawel Odzyskany”.

W przestrzeni ekspozycji znalazła się także rzeźba „Pochód na Wawel” Wacława Szymanowskiego, która według jednej z koncepcji miała zamykać dziedziniec arkadowy od zachodu.

Wielkie odrodzenie

Kolejne rozdziały opowieści poświęcone zostały procesowi odnowy budynków wzgórza wawelskiego. Na wystawie pokazano kierunek działań konserwatorów i architektów – Zygmunta Hendla i Adolfa Szyszko-Bohusza, których efekty prac widoczne są do dziś. Zwiedzając ekspozycję, można także zobaczyć, jak przebiegał proces restauracji komnat.

Sale barokowe zostały wypełnione obrazami współczesnych malarzy m.in. Felicjana Szczęsnego Kowarskiego i Zygmunta Waliszewskiego. Podjęto też próbę uzupełnienia renesansowego zespołu rzeźb „Głowy wawelskie” Xawerego Dunikowskiego. Część z nich możemy zobaczyć na ekspozycji.

Zwieńczeniem wystawy „Wawel Odzyskany” jest pokazanie najistotniejszych osiągnięć konserwatorskich, jakie miały miejsce po II wojnie światowej do 2020 roku. Ekspozycję dopełnia film „Wawel z lotu ptaka” opowiadający o konserwacji wawelskich budynków i wzgórza w końcu XX i początkach XXI wieku.