Od kilku już lat dostrzegalna jest tendencja do tworzenia w miastach tzw. dzielnic kultury. W Krakowie powoli staje się nią Zabłocie – niegdyś centrum miejskiego przemysłu. Obecnie postindustrialne przestrzenie są wykorzystywane do wielu kulturalnych przedsięwzięć.
Wprowadzanie sztuki w industrialną przestrzeń jest powszechną praktyką stosowaną w miastach na całym świecie. Tym sposobem Berlin ma swoją „Wyspę Muzeów”, czyli Museumsinsel, Melbourne centrum kulturalne przy Federation Square, Wiedeń – MuseumsQuartier.
Zabłocie, położone na prawym brzegu Wisły, od jakiegoś czasu stanowi ważny punkt na kulturalnej mapie miasta. Instytucje takie jak Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK czy Fabryka Schindlera, kawiarnie czy liczne przedsięwzięcia kulturalne przyciągają w to miejsce nie tylko artystów, ale mieszkańców i turystów.
Sztuka współczesna w przestrzeni postindustrialnej
W 2011 roku w poprzemysłowej dzielnicy Zabłocie otwarto Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK. Na jego siedzibę wybrano tereny dawnej Fabryki Oskara Schindlera przy ul. Lipowej 4. Instytucja od samego początku odwołuje się do miejsca lokalizacji, czego dowodem była wystawa z okazji otwarcia muzeum - „Historia w sztuce”.
- Sama wystawa była próbą odpowiedzi na pytania, w jaki sposób historia buduje tożsamość w wymiarze społecznym i indywidualnym – mówi Justyna Kuska z Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK. - Wiele prac pokazywanych podczas tej wystawy, między innymi prezentowane wtedy wideo Omera Fasta zatytułowane „Lista Spielberga” z 2003 roku, odnosiło się wprost wydarzeń, które rozsławił film Stevena Spielberga z 1993 roku.
Przez ostatnie pięć lat MOCAK na pewno stał się jedną z najbardziej rozpoznawalnych instytucji kultury w Krakowie. Instytucji zależy jednak na tym, aby poprzez swoją działalność wpisywać się w charakter postindustrialnej przestrzeni. – Wpisujemy się w to miejsce poprzez różne swoje działania, przede wszystkim edukacyjne, ale również wystawiennicze – dodaje Justyna Kuska. - Staramy się budować relację z naszym najbliższym otoczeniem, jakim jest Zabłocie.
Fabryka Schindlera przyciąga tłumy
Oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa mieści się w budynku administracyjnym dawnej Fabryki Naczyń Emaliowanych Oskara Schindlera. Historia fabryki i jej właściciela jest dobrze znana przede wszystkim ze względu na film „Lista Schindlera”. Zwiedzający mogą poznać dzieje okupowanego Krakowa i Polski oraz postać Oskara Schindlera i losy ocalonych przez niego Żydów.
W środku można zobaczyć dowody osobiste, broń, swastyki, emaliowane kubeczki czy 30 interaktywnych stanowisk i 1200 m² wielkoformatowych wydruków. Od 2 czerwca w obiekcie można zobaczyć wystawę „Więzień 774. Xawery Dunikowski w KL Auschwitz”. To okazja, aby poznać mało znany okres w twórczości tego polskiego rzeźbiarza, związanego z pobytem artysty w Konzentrationslager Auschwitz.
- Dunikowski jest artystą tak wybitnym, że nie ma najmniejszej potrzeby, żeby muzealnik udowadniał, dlaczego właśnie Dunikowski – podkreśla Michał Niezabitowski, Dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Przyznaje, że tym razem w centrum zainteresowania nie jest sam artysta i jego sztuka, ale okupacja hitlerowska w latach 1939-1945.
- To czas opresji, w trakcie którego uwalniają się rozmaite emocje. Miasto znajduje się w takiej sytuacji, którą warto oglądać i o której warto rozmawiać – kontynuuje. - Chcemy ukazać wybitnego artystę, który przeżył kilka lat obozu i zastanowić się, w jaki sposób trauma, lęk, niepewność jutra znajduje wyraz w ekspresji artystycznej. Podjęliśmy próbę ukazania duszy artysty w trakcie cierpienia.
Dzielnica „kreatywna”?
Na terenie Zabłocia od kilku lat jest również organizowany Festiwal Polikultura. Tworzą go studenci I roku zarządzania kulturą i mediami Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nie jest to jednak wydarzenie wyłącznie o charakterze artystycznym i społecznym, ale również edukacyjnym. Główną tematyką jest kultura nocy w mieście. Jednym z celów jest również nawiązanie do przestrzeni, w której mają miejsce związane z nim wydarzenia.
- Zaangażowanym społecznie celem festiwalu jest ukazanie wartości w zachowaniu specyficznego charakteru Zabłocia, jako „dzielnicy” kreatywnej, wyróżniającego je wśród innych części Krakowa, oraz zaproponowanie tej przestrzeni jako miejsca wzbogacającego kulturalną markę miasta o skojarzenia związane z kulturą współczesną – piszą na oficjalnej stronie organizatorzy.
