Dwa lata prac upłynęły przede wszystkim pod znakiem niezwykłych odkryć. Według zachowanych dokumentów i prac konserwatorskich, klasztor pijarów wzniesiony w I poł. XVIII w. w swoich podziemiach skrywa elementy starszej zabudowy – budynków mieszkalnych i gospodarczych pochodzących z XIV wieku.

Dzięki historycznym badaniom wiemy też, że w 1733 roku dolny kościół został konsekrowany jako kaplica Świętych Schodów z relikwiami męczenników i partykułami Krzyża Świętego.

Przede wszystkim odnowa

Prace w ramach projektu „Perła polskiego baroku” były prowadzone w kościele i kolegium należących do zespołu kościelno-klasztornego przy ul. Pijarów 2.

Dotyczyły przede wszystkim konserwacji i zabezpieczenia krypt przed wilgocią i odnowienia odkrytych w 2013 roku barokowych malowideł Andrzeja Radwańskiego pochodzących z I poł. XVIII wieku.

Odnowy doczekały się również historyczne galerie w Kolegium Pijarskim. Zwiększyła się przestrzeń wystawiennicza, pojawił się również sprzęt multimedialny.

Całkowity koszt przeprowadzonych prac to prawie 16 mln zł, z czego 13,5 mln to dofinansowanie z Unii Europejskiej.

Tajemnica Świętych Schodów

– Dolny kościół będzie pełnił funkcję uzupełniającą w stosunku do górnej części świątyni. To jednak nie koniec prac, ponieważ planujemy odtworzenie Ołtarza Więzienia Jezusowego, niegdyś znajdującego się na szczycie Świętych Schodów. Pochodzący z niego obraz musi zostać poddany konserwacji – mówi o planach na 2020 rok o. Józef Tarnawski, koordynator projektu ze strony Polskiej Prowincji Zakonu Pijarów.

Okazało się, że schody skrywają niejedną zagadkę. W trakcie prowadzonych prac w niszach schodów odkryto łącznie 59 relikwii.

Relikwie świętych i Krzyża Świętego zostały w nich złożone w XVIII wieku. Czy powrócą na swoje miejsce?

– Odkryte relikwie zostały zinwentaryzowane i schowane. Forma, w jakiej powrócą na swoje miejsce, jest wciąż rozważana. Mogą zostać ponownie złożone w podstopniach, a schody ze względu na szacunek dla szczątków zostaną wyłączone z normalnego użytkowania, albo poszukamy innego rozwiązania – przyznaje o. Tarnawski.

Podziemie kulturalne

Podziemia kościoła pijarów zostaną udostępnione dla krakowian od 2 stycznia 2020 roku. Odwiedzający zobaczą nie tylko efekty przeprowadzonych prac, ale będą również mogli uczestniczyć w wydarzeniach kulturalnych.

W nadchodzących miesiącach planowane są tu wystawy, koncerty i recitale, pokazy filmowe i spektakle teatralne.

Trochę historii

Kościół pijarski pw. Przemienienia Pańskiego jest dziełem architektów Kacpra Bażanki i Franciszka Placidiego. We wnętrzu znajdziemy malowidła autorstwa Franza Ecksteina i Andrzeja Radwańskiego.

Na szczycie tzw. Świętych Schodów znajdował się ołtarz Więzienia Jezusowego, pod nimi grota Grobu Pańskiego. Kaplicę otaczają katakumby, w których znajdują się trumny zmarłych duchownych i świeckich.

Od końca XIX w. krypta pełniła funkcję kaplicy przedpogrzebowej. W 1907 r. wystawiono w niej trumnę Stanisława Wyspiańskiego.

W ostatnich latach miejsce to było znane jako galeria „Krypta u Pijarów”, a w czasie Triduum Paschalnego powstawały tu budzące dyskusje instalacje Grobu Pańskiego.