Sejm RP ustanowił rok 2023 Rokiem Jerzego Nowosielskiego – malarza, rysownika, scenografa, pedagoga i myśliciela odwołującego się do prawosławnej teologii. Przy Węgierskiej 5 można oglądać wystawę poświęconą temu wybitnemu artyście, którą zainaugurowano Rok Jerzego Nowosielskiego.
Ewelina Bajorek-Dziuban, LoveKraków.pl: W styczniu Galeria Starmach otworzyła ekspozycję „Pracownia”. W ten sposób zainaugurowała Rok Jerzego Nowosielskiego i uczciła setną rocznicę urodzin artysty.
Andrzej Szczepaniak, kurator wystawy: Chcemy nadal wystawiać Nowosielskiego, bo w jego malarstwie jest jeszcze sporo do odkrycia. Udostępniając wystawę „Pracownia”, wprowadzamy widza w prywatny świat malarza. Na wystawie można zobaczyć meble z jego ostatniej pracowni przy ul. Narzymskiego 19 w Krakowie. Nowosielski nigdy nie miał osobnej pracowni. Zawsze były to wnętrza mieszkalne zaaranżowane na potrzeby malarskiego atelier. Prezentujemy więc szafy, stoliki, zakopiańskie skrzynie, drobne artefakty i przedmioty, którymi otaczał się na co dzień. Meble nazywał pieszczotliwie „gracikami” i nie wymieniał ich na nowe. Dekorował je za to, malując na nich swoje abstrakcje. Te z trójkątami kojarzone są z jego pionierskimi abstrakcjami „Bitwa o Addis Abebę” czy „Skrzydło archanioła”. W ten sposób ocieplał wnętrza, w których tworzył.
Jerzy Nowosielski urodził się i zmarł w Krakowie. Tutaj mieściły się cztery z jego sześciu pracowni. W ostatniej z nich, przy ul. Narzymskiego 19, spędził blisko pięćdziesiąt lat swojego życia.
Koncepcja naszej wystawy polega właśnie na próbie przypomnienia tych wyjątkowych miejsc – czterech pracowni krakowskich i dwóch łódzkich. W jaki sposób? Pokazujemy to, co było w nich najważniejsze. Mowa o obrazach, którymi się otaczał. Są to dzieła absolutnie zróżnicowane tematycznie i technicznie, pochodzące niemal z całego okresu jego twórczości, od 1945 roku aż po koniec lat 90. To obrazy są najważniejszym komponentem całej wystawy.
I elementem wspólnym wszystkich pracowni Nowosielskiego.
Każdego domu, mieszkania, a tym samym i każdej jego pracowni. Zawieszał je na ścianach, a świeżo namalowane odstawiał na sztaludze, którą podarowała mu żona. Organizował sobie pracę, otaczając się tymi obrazami. Oprócz nich pokazujemy fragment specjalnego miejsca dla kultu ikon w domu Nowosielskich, tzw. „krasnogo ugła” – prywatnego ołtarzyka modlitewnego. Mamy m.in. krucyfiks, dwie ikony Hodegetrii w gablotkowych kiotach, które sam wybrał. Zdradzamy więc bardzo intymną część jego pracowni.
Jerzy Nowosielski w swojej twórczości łączył sferę sacrum i profanum.
Tak, dla niego ważne było zarówno malarstwo świeckie, jak i sakralne. One się przenikały, a właściwie to uzupełniały. Nie można oddzielać jednego od drugiego. On się często oburzał, gdy mówiło się o nim tylko w kontekście malarza ikon, bo tak samo ważne były dla niego obrazy o tematyce świeckiej. Czasem były one nawet dla niego świętsze niż tzw. kanoniczne ikony. Zresztą sam kanonicznych ikon nie tworzył, dlatego jego wizerunki i sceny ze Świętymi są tak unikatowe i oryginalne.
Ile obrazów możemy zobaczyć na wystawie?
Jest ich dokładnie 56. Mamy tu cały przekrój tematyczny: od aktów, portretów, abstrakcji, martwych natur, pejzaży, scen we wnętrzach i sportowych, plaży aż po ikony. W gablotach na ekspozycji można zobaczyć abstrakcje z lat 60. malowane na małych deseczkach, jak i zeszyty-bruliony, które przez całe życie zapełniał tekstami, listami, notatkami, a także swoimi rysunkami. Dopełnieniem wystawy w drugiej części ekspozycyjnej jest pokaz fotografii archiwalnych, od pierwszej pracowni, aż do ostatniej przy ul. Narzymskiego oraz gości, którzy go odwiedzali.
Część pamiątek wypożyczyliśmy również Muzeum Krakowa. W specjalnej gablocie na wystawie „Kraków od początku, do końca” w Pałacu Krzysztofory można zobaczyć m.in. prywatną korespondencję malarza i odznaczenia.
***
Ekspozycja „Pracownia” Jerzego Nowosielskiego będzie dostępna dla zwiedzających do 11 maja 2023 roku w Galerii Starmach przy ul. Węgierskiej 5. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie www.starmach.eu.