Rozmowa z doktorem nauk medycznych Krzysztofem Czarnobilskim, konsultantem ds. chorób wewnętrznych i geriatrii szpitala MSWiA w Krakowie.
Naukowcy uważają, że nadciśnienie tętnicze to jedna z najpoważniejszych chorób cywilizacyjnych XXI wieku. Jakim grupom pacjentów najbardziej grozi ta przypadłość?
Problemy z nadciśnieniem mogą mieć pacjenci w każdym wieku, pamiętajmy jednak, że im starsi jesteśmy, tym bardziej jesteśmy podatni na ten problem. Nasze naczynia krwionośne tracą elastyczność na skutek procesów starzenia. Polecam szczególnie osobom po 65 roku życia, żeby mierzyły ciśnienie regularnie. Badania wykazują, że nadciśnienie występuje u prawie 80 proc. osób, które przekraczają ten próg wiekowy.
Skąd się bierze nadciśnienie tętnicze?
Nadciśnienie tętnicze dzielimy na pierwotne, czyli takie, którego przyczyna wciąż jest nieznana oraz lub wtórne, czyli spowodowane przez inne dolegliwości. Zanim lekarz przepisze nam leki na nadciśnienie, powinien ustalić, do którego z tych dwóch typów je zakwalifikować. Zdarza się, że ciśnienie rośnie przez miażdżycowe zmiany w tętnicach nerkowych. Często przyczyną są także choroby endokrynologiczne, takie jak na przykład nadczynność, czy niedoczynność tarczycy, powodem może być również niewydolność nerek.
Jakie są najczęstsze objawy nadciśnienia?
Pacjent w ogóle może nie odczuwać żadnych objawów nadciśnienia, dlatego tak ważny jest systematyczny pomiar ciśnienia: dwa razy w ciągu dnia, rano i wieczorem. Jednak częstym objawem również u seniorów są bóle głowy.
W jaki sposób należy mierzyć ciśnienie, żeby aparat pokazał nam adekwatny wynik?
Najlepiej dokonać pierwszego pomiaru rano, kiedy jesteśmy wypoczęci. Dla porównania możemy powtórzyć tę czynność wieczorem. Nie sięgajmy po ciśnieniomierz, kiedy wracamy do domu zmęczeni, zestresowani, po dużym wysiłku fizycznym. Zanim skorzystamy z aparatu, powinniśmy przyjąć pozycję siedzącą i odpowiednio ułożyć rękę, zastosować odpowiedni mankiet.
Jakie pomiary dają nam sygnał, że czas udać się do lekarza?
Jeżeli wartości ciśnienia skurczowego często przekraczają 140 mm Hg, a rozkurczowego 90 mm Hg to czas pomyśleć o umówionej wizycie.
A czy są jakieś domowe metody, z którymi możemy skorzystać, jeżeli mamy problem z nadciśnieniem?
Podobnie, jak przy innych chorobach, dobrym rozwiązaniem jest rzucenie palenia, więcej ruchu, spacery, codzienna gimnastyka, odpowiednia dieta. Ale absolutnie zakazane jest samodzielne przyjmowanie leków, które dostaliśmy od sąsiada, czy znajomego. Stosowanie preparatów na własną rękę może być bardzo niebezpieczne. Lek, który wywoła u nas nagłe i gwałtowne obniżenie ciśnienia, może to nam bardzo zaszkodzić. Pod żadnym pozorem nie podejmujmy także samodzielnej decyzji o zmianie dawki. O tym decyduje tylko specjalista, podobnie jak i o przerywaniu leczenia. Zawsze powtarzam swoim pacjentom, aby nie bali się wizyt u lekarzy. Chorym często zdarza się przypadłość, którą naukowcy nazwali tzw. syndromem białego fartucha. Warto pokonać ten lęk i zadbać o swoje zdrowie.
Jaka dieta jest najlepsza dla osób z nadciśnieniem?
Pomaga ograniczenie soli kuchennej. Wyjątkiem są pacjenci, u których badania wykazały niską zawartość sodu w organizmie. Chory powinien również unikać niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takich jak np. ketoprofen, ibuprofen, czy kwas acetylosalicylowy, czyli popularna aspiryna (a są one przecież dostępne w każdym supermarkecie.) Zmagającym się z nadciśnieniem zalecam także rezygnację z picia alkoholu.
Z jakiego sprzętu do mierzenia ciśnienia możemy korzystać?
Polecam zakupić ciśnieniomierz, z którego będziemy mogli korzystać codziennie w domu. Przed zakupem warto sprawdzić, czy sprzęt jest atestowany. Oprócz tego warto wyposażyć się w dziennik pomiaru ciśnienia tętniczego. Wielu lekarzy dysponuje takimi dziennikami. Pamiętajmy, aby wypełniać je regularnie. Możemy też skorzystać z internetowych, czy mobilnych dzienników pomiaru ciśnienia, w których uzupełniamy wartości ciśnienia rozkurczowego i skurczowego rano i wieczorem. Jeżeli zapomnimy o badaniu, to aplikacja nam o tym przypomni.
A kiedy już wdrożymy odpowiednią dietę, rzucimy palenie i zaczniemy zażywać leki, to po jakim czasie powinny pojawić się rezultaty?
U chorych w podeszłym wieku powinniśmy dążyć do ciśnienia nie większego niż 150/90. Trzeba zaznaczyć, że musi to się odbywać pod ścisłą kontrolą lekarską i wymaga cierpliwości, ponieważ zbyt gwałtowne obniżki ciśnienia mogą być bardzo niebezpieczne. Może wtedy dojść do upadów czy niewydolności nerek. Pamiętajmy, że nadciśnienie tętnicze trzeba koniecznie leczyć, bo jest to główny czynnik ryzyka udaru mózgu i choroby niedokrwiennej serca.
Partnerem akcji #DlaSeniora jest Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie.
