W Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK od kilku lat realizowany jest projekt "Dotknij sztuki!", adresowany do osób z dysfunkcją wzroku. O przełamywaniu barier w dostępie do sztuki takich osób, rozmawiamy z Kariną Jarzyńską, specjalistką ds. edukacji z MOCAK-u.
Natalia Grygny, LoveKraków.pl: Jak pomóc osobom niewidomym w odbiorze sztuki?
Karina Jarzyńska, MOCAK: Możemy ją udostępniać za pośrednictwem innych zmysłów niż wzrok. Jednym z nich jest dotyk, dlatego sztuka współczesna często okazuje się sprzymierzeńcem osób z dysfunkcją wzroku, jeśli charakter pracy pozwala na jej dotykanie, czy wręcz do niego zachęca. Dodatkowo osoby z dysfunkcją wzroku które zgłoszą się do MOCAK-u, mogą liczyć na pomoc muzealnej konserwator sztuki, Zofii Kerneder-Giemborek, w asyście której liczba prac „do dotykania” nieco się powiększa. Szczególnymi okazjami na tego typu kontakt ze sztuką są warsztaty z artystami, którzy decydując się na spotkanie z niewidomymi, nieraz pozwalają na przekraczanie barier stawianych innym odbiorcom swojej sztuki. To jednak wciąż niewystarczające.
Dlaczego niewystarczające?
Nie wszystkich prac można dotykać, ale też nie wszystkie aspekty dzieła sztuki można poznać w ten sposób. Dlatego tworzy się tzw. tyflografiki i audiodeskrypcje, będące przekładami wyglądu dzieła na formy trójwymiarowe lub na język. Takie działania podejmowane są w animacji kultury od kilkudziesięciu lat, chociaż w Polsce dopiero zyskują na popularności. Jest to zasługą osób zaangażowanych w podnoszenie świadomości społecznej w zakresie możliwości i potrzeby udostępniania kultury osobom z dysfunkcją wzroku. Mam tu na myśli działaczy z Fundacji Kultury bez Barier czy Fundacji Siódmy Zmysł, z którymi współpracuje MOCAK.
Czy można powiedzieć, że to edukacja niekonwencjonalna?
Oczywiście, ponieważ zapraszając niewidomych, ociemniałych i niedowidzących do Muzeum oraz przygotowując dla nich audiodeskrypcje i tyflografiki przekraczamy pewne bariery, jeżeli chodzi o dostępność sztuki. Naszą misją jest włączanie w krąg odbiorców sztuki jak najszerszego grona osób i staramy się robić wszystko, co można, aby ją realizować jak najpełniej. Pomoc osobom z dysfunkcjami w odbiorze sztuki, to wyzwanie i źródło wielkiej satysfakcji. Nam również pozwala to nauczyć się czegoś nowego i lepiej zrozumieć sztukę, w toku tłumaczenia jej na inne media.
Można powiedzieć, że to w pewnym sensie walka z wykluczeniem.
Jedną rzeczą jest możliwość dostępu do sztuki, a drugą sprzyjająca korzystaniu z niej świadomość społeczna, otwartość kultury i poczucie bezpieczeństwa osób, które muszą wykonać pewien krok, żeby do tej sztuki dotrzeć. To wszystko musi być przedmiotem naszych równoległych starań, oprócz takich realnych prac ważne są również działania związane ze wzmacnianiem tej świadomości, takie jak wtorkowa konferencja prasowa.
