Historia Politechniki Krakowskiej zaczyna się zaraz po wyzwoleniu miasta spod okupacji niemieckiej po II wojnie światowej. Wobec utraty – wskutek zmiany granic – Politechniki Lwowskiej, z inicjatywą ustanowienia wyższej szkoły technicznej w Krakowie wystąpił kierownik Katedry Budownictwa i Inżynierii ówczesnej Akademii Górniczej, prof. Izydor Stella-Sawicki. Pomysł spotkał się z poparciem rektora uczelni, prof. Walerego Goetla i tym samym w styczniu 1945 roku PK rozpoczęła działalność.

– Na pierwszym naszym indeksie wciąż jeszcze widniała Akademia Górnicza. Napis ten był przekreślony, a na nim była nowa nazwa: Wydziały Politechniczne Akademii Górniczej. To był oficjalny początek naszej uczelni. Pełną formalną niezależność Politechnika Krakowska uzyskała 7 lipca 1954 r. a dziś na 8 wydziałach uczelnia kształci 12 tysięcy studentów i doktorantów, ma blisko 2 tysiące pracowników, w tym ponad 1100 nauczycieli akademickich – opowiadał rektor PK prof. Andrzej Szarata podczas konferencji zapowiadającej jubileuszowe obchody 80-lecia uczelnia.

Od szopki po kajaki z betonu

Jak zapewniał rektor, dziać się ma dużo, a wszystko to pod hasłem „Nauka – Technika – Kultura – Sztuka”, które oddawać ma różnorodność aktywności, z których słynąć ma uczelnia i jej absolwenci. – Celem naszych działań w ramach obchodów jubileuszu jest nie tylko upamiętnienie ważnej dla nas rocznicy, ale też wskazanie istotnego wkładu Politechniki w rozwój nauki, gospodarki, przemysłu, kultury oraz przypomnienie ważnego znaczenia uczelni dla Małopolski i Krakowa. Osiem dekad działalności Politechniki Krakowskiej to przecież ogrom osiągnięć naukowych i organizacyjnych uczelni oraz blisko 120 tys. absolwentów, inżynierów, znakomicie przygotowanych do wykonywania zawodu. Politechnika to z jednej strony wybitni inżynierowie i naukowcy, a z drugiej wielu wspaniałych artystów, twórców kultury, sportowców, biznesmenów. Naszymi studentami byli m.in. Zdzisław Beksiński, Marek Grechuta, Ewa Demarczyk, Jan Kanty-Pawluśkiewicz, Andrzej Mleczko, Sebastian Karpiel-Bułecka, Wojciech Zabłocki, Renata Knapik-Miazga, Krzysztof Ingarden czy Ryszard Florek – podkreśla prof. Szarata.

Co w planach? Preludium do rozpoczynających się w styczniu obchodów stanowić ma grudniowy Konkurs Szopek Krakowskiej, w którym po raz pierwszy weźmie udział szopka z akademickim rodowodem, inspirowana architekturą i tradycjami PK. Stworzył ją utytułowany mistrz szopkarstwa Filip Fotomajczyk, a 2-metrowa szopka czerpie m.in. z zabytkowej architektury koszar arcyksięcia Rudolfa, w których mieści się dziś główny kampus PK, są też nawiązania do Pałacu w Łobzowie czy kamienicy przy ul. Kanoniczej. Po raz pierwszy będzie ją można zobaczyć 5 grudnia na stopniach pomnika Adama Mickiewicza w Krakowie.

Oficjalna inauguracja obchodów 80-lecia zaplanowana jest jednak na nieco później – 13 stycznia 2025 r. rozpocznie ją nadzwyczajne posiedzenie Senatu PK w Teatrze im. J. Słowackiego, a w dalszych planach są wystawy (m.in. Jana Zycha, który od 50 lat fotografuje PK), jeszcze większe Juwenalia Krakoskie, pierwsze w Polsce międzynarodowe zawody betonowych kajaków Kraków Concrete Canoe Competition, na ulice Krakowa wrócić ma też Bieg Kościuszkowski.

3 grudnia z kolei ogłoszony został konkurs na politechniczny mural, który po rozstrzygnięciu, w maju przyszłego roku podczas Święta Szkoły ma zostać odsłonięty na ścianie Wydziału Inżynierii Środowiska i Energetyki.

Konkurs na kampus

Ważny konkurs Politechnika organizuje też we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich. W jego ramach opracowana ma zostać koncepcja architektoniczno-urbanistyczna kampusu PK w Czyżynach.

– Mamy na Czyżynach 55 hektarów terenów, które dziś w dużej części nie są zagospodarowane, a które chcielibyśmy zaprojektować jako supernowoczesną przestrzeń otwartą dla studentów, dla mieszkańców, pełną zieleni i obszarów, które będą miały szersze wykorzystanie. Chcielibyśmy pokazać, do czego Politechnika będzie dążyć w przyszłości. Konkurs będzie otwarty, nie tylko dla profesjonalistów, ale również amatorów – zapowiada rektor PK.

Zapytany zaś o planowane na tych terenach inwestycje odpowiada: – Na pewno nie będziemy teraz budować na tych terenach 20 obiektów, bo prawdopodobnie tyle się tam zmieści. Chcemy pokazać jeden, dwa, możliwe do zrealizowania w najbliższej perspektywie czasowej, przede wszystkim jednak przy pomocy konkursy chcielibyśmy pokazać docelową strukturę przestrzenną w Czyżynach, czyli jak teren ten może wyglądać w przyszłości. Obecnie dużo jest na ten temat dyskusji, a myślę że konkurs stanie się okazją, by pokazać mieszkańcom Krakowa, że nie będzie to teren zamknięty, ogrodzony płotami i ogrodzeniami. Wręcz przeciwnie, chcielibyśmy ten teren otworzyć, ale mając w pamięci też nasze potrzeby jako uczelni, która planuje się dalej rozwijać.

Rozstrzygnięcie konkursu nastąpić ma podczas Biennale Architektury w październiku 2025 roku.

Obchody jubileuszu zakończyć mają uroczysta inauguracja roku akademickiego 2025/2026 w Muzeum Lotnictwa połączona ze Zjazdem Absolwentów oraz koncertem w Filharmonii Krakowskiej (październik), listopadowa gala 80-lecia z wręczeniem nagród i odznaczeń oraz zaplanowana na grudzień Wigilia akademicka, koncert kolęd oraz promocja albumu fotograficznego „Kronika 80-lecia PK”.

– Kalendarium jest przygotowane na każdy miesiąc, jednocześnie poza ogólnouczelnianymi uroczystościami, każdy miesiąc będzie świętem innego wydziału – podkreśla prof. Szarata.

PK uczelnią badawczą?

Rektor PK planując przyszły rok nie kryje też, że uczelnia będzie się też przygotowywać do konkursu Inicjatywa Doskonałości Uczelnia Badawcza. – Po udanej ostatniej ewaluacji otrzymaliśmy z ministerstwa nauki zaproszenie do podjęcia takich starań. Chcemy podjąć rękawicę i w 2026 roku przystąpić do kolejnego konkursu na uczelnie badawcze – mówi prof. Szarata.

I zapowiada: – Pracujemy nad nową strategią naukowego rozwoju i ewolucyjnie chcemy się zmieniać, by zdynamizować aktywność badawczą, a w dydaktyce mocniej postawić na nowoczesne narzędzia i metody kształcenia. Uczelnia mocniej postawi też na umiędzynarodowienie, rozwijając m.in. współpracę w ramach Uniwersytetu Europejskiego STARS EU. Będziemy też promować nasze technologie i badania w Dolinie Krzemowej, w ramach Poland  in Silicon Valley Center for Science, Innovation, and Entrepeneurship.

W Stanach uczelnia planuje zaprezentować m.in. technologie dla zeroemisyjnego budownictwa nowej generacji, innowacyjne biokompozyty dla medycyny i implantologii, polimerowe złącza podatne m.in. do ochrony antysejsmicznej​, hiperkompleksowe sieci neuronowe, rozwiązania z obszaru energetyki wodorowej czy autonomiczne systemy energetyczne oparte na OZE.