Praca w soboty w wielu branżach jest standardem. Osoby zatrudnione w gastronomii, handlu, turystyce czy usługach często pracują w soboty co regulują same umowy z pracodawcą. Pamiętajmy jednak, że tradycyjny system pracy zakłada wykonywanie obowiązków przez osiem godzin dziennie od poniedziałku do piątku. W standardowym tygodniu pracownik ma przepracować 40 godzin. Co więc, gdy pojawi się konieczność pracy w sobotę?
Czasami sytuacja wymaga wykonania pracy w sobotę. Jakie obowiązki w takiej sytuacji ma pracownik i pracodawca? W jakich okolicznościach można zlecić pracę w sobotę oraz jakie wynagrodzenie należy się za nadprogramowy dzień? Serwis Aplikuj.pl postanowił to sprawdzić.
Kodeks pracy a praca w sobotę
Przede wszystkim warunki polecenia wykonania pracy w sobotę pracownikowi są ściśle określone przez kodeks pracy. Taki nakaz może paść w trzech ogólnych sytuacjach:
- konieczność przeprowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego,
- ochrony środowiska bądź mienia,
- konieczność usunięcia awarii,
- szczególne potrzeby pracodawcy.
Warto pamiętać, że pracodawca ma pełne prawo zlecenia pracy w sobotę swojemu pracownikowi. Co prawda nie może on zmusić pracownika do takiej pracy, ale odmowa może skutkować konsekwencjami w postaci upomnienia, nagany, a nawet zwolnienia dyscyplinarnego. Pracownik może jednak odmówić zlecenia w przypadku niesłusznego powołania do pracy w sobotę. Taka sytuacja zachodzi, gdy:
- zadania wykraczają poza zakres obowiązków pracownika,
- stan zdrowia pracownika nie pozwala na wykonanie zlecenia,
- pracownik poinformował o specyficznej sytuacji życiowej uniemożliwiającej mu podjęcie zlecenia (wychowywanie samotnie dziecka, opieka nad chorym dzieckiem, uciążliwy dojazd czy nauka w trybie zaocznym).
Jak widać w pewnych sytuacjach pracownik może odmówić wykonywania pracy w sobotę. Trzeba jednak pamiętać, że powody odmowy muszą być poważne i faktycznie uniemożliwiać wykonywanie zleconej pracy. Pracodawca musi też mieć świadomość, że zaistniałe sytuacje zezwalające na pracę w sobotę muszą mieć charakter nagły i nie były ujęte we wcześniejszym planie pracy.
Istnieją oczywiście sektory, w których praca w soboty jest normą i informacja o tym standardowo podawana jest już na etapie rekrutacji. Z taką koniecznością spotkamy się w branżach hotelarskiej, produkcyjnej, usługowej, handlu, gastronomii czy w transporcie. Istnieją przecież nawet stanowiska, na których zatrudnieni mają niemal wyłącznie niestandardowe godziny pracy, np. pracownicy inwentaryzacji (więcej: Inwentaryzacja. Ile można dorobić i kiedy?).
Praca w sobotę a dzień wolny
Kodeks pracy określa tylko jedną standardową formę rekompensaty za pracę w sobotę. Pracownik wezwany do wykonywania pracy w dniu wolnym, czyli w sobotę ma otrzymać w zamian pełny dzień wolny bez względu za ilość przepracowanych godzin tego dnia. Dzień wolny ma być wydany przez pracodawcę do końca okresu rozliczeniowego, a jego termin jest ustalany między pracownikiem i pracodawcą. Dzień wolny przysługuje za przepracowanie dowolnej ilości godzin w sobotę. Nie ważne, czy przepracujesz godzinę, czy też 10 godzin to i tak pracodawca musi wydać pełny dzień wolny.
Od 1 stycznia 2019 roku pracodawca ma obowiązek udokumentowania faktu uzgodnienia bądź nieuzgodnienia z pracownikiem terminu oddania dnia wolnego za sobotę. Stosowne dokumenty muszą być przechowywane w indywidualnym zbiorze dokumentów z zakresu czasu pracy.
Wcześniej wystarczyło odnotowanie oddanego dnia w ewidencji pracy. Wiemy już, że pracodawca ma obowiązek oddania dnia wolnego za pracę w sobotę, ale co, gdy zabraknie porozumienia w kwestii terminu? W tej sytuacji faktycznie należy się wynagrodzenie pieniężne.
Warto też wiedzieć, że praca w soboty, o ile nie wynika z normalnego trybu pracy określonego w umowie, nie wlicza się do całego stażu pracy, należy bowiem do nadgodzin (więcej o tym, jak należy to obliczać, przeczytasz w artykule: Staż pracy – jak go wyliczyć?).
Wynagrodzenie za pracę w sobotę
W sytuacji, gdy pracodawca nie ma możliwości oddania dnia wolnego za pracę w sobotę, pracownik ma prawo do uzyskania wynagrodzenia za nadliczbowy czas pracy. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie z dodatkiem 100 procent stawki godzinowej za każdą przepracowaną godzinę. W efekcie, jeżeli przepracujesz w sobotę do 8 godzin i nie otrzymasz za ten czas dnia wolnego to za każdą godzinę otrzymasz standardową stawkę plus 100 procent. Jeżeli twoja stawka godzinowa wynosi 20 złotych, to w efekcie otrzymasz za godzinę 40 złotych.
Wspomnieliśmy, że przy wydawaniu dnia wolnego nie jest ważna ilość przepracowanych godzin. Co w sytuacji, gdy czas pracy faktycznie przekroczył 8 godzin? Kolejne godziny są liczone jako nadliczbowe i podlegają rozliczeniu. Pracownik może je odebrać w formie dnia wolnego bądź otrzymać za nie zapłatę z dodatkiem w wysokości 50 procent stawki godzinowej.
Jak liczyć nadgodziny za pracę w sobotę?
Za każdą przepracowaną godzinę ponad 8-godzinny czas pracy należy się wynagrodzenie z dodatkiem 50 procent stawki godzinowej. Przykładowo, jeżeli przepracujesz w sobotę 10 godzin to otrzymasz dzień wolny w ustalonym terminie oraz wypłatę za dwie godziny. W wypadku stawki 20 zł za godzinę dodatek wyniesie 10 zł. W efekcie otrzymasz 30 zł za każdą z dwóch przepracowanych godzin. Łącznie będzie to 60 zł.
W sytuacji, gdy pracodawca nie będzie w stanie wydać dnia wolnego wyliczenie będzie wyglądać następująco. Oczywiście zakładamy, że przepracowano 10 godzin. Przy stawce 20 zł za godzinę, 8-godzinny dzień pracy da nam kwotę 160 zł. Do tego dochodzi 100 procent dodatku, czyli łącznie 320 zł. Następnie za pozostałe dwie godziny nadliczbowe otrzymujemy stawkę z dodatkiem 50 procent, czyli wyliczone wcześniej 60 zł. W efekcie pracująca sobota przyniosła nam wypłatę 380 zł.
Jak widać w standardowym systemie pracy także zdarzają się sytuacje, gdy konieczna jest praca w soboty. Takie sytuacją są jednak jasno określone w kodeksie pracy i należy się za nie określone wynagrodzenie.
Zapoznaj się z innymi ciekawymi artykułami z tej serii:
- Drobiazgowy, uparty, gadatliwy – o jakich słabych stronach mówić podczas rekrutacji?
- Co z nowelizacją kodeksu pracy? Aplikuj.pl sprawdza planowane zmiany: http://biznes.lovekrakow.pl/aktualnosci/co-z-nowelizacja-kodeksu-pracy-aplikujpl-sprawdza-planowane-zmiany_32056.html
- 10 miesięcy obowiązkowych zwolnień lekarskich. Jak przyjął się nowy system?: http://biznes.lovekrakow.pl/aktualnosci/10-miesiecy-obowiazkowych-e-zwolnien-lekarskich-aplikujpl-sprawdza-jak-przyjal-sie-nowy-system_31855.html
- Zawód: kurator. Nie dla każdego
http://biznes.lovekrakow.pl/aktualnosci/zawod-kurator-nie-dla-kazdego_32414.html
- L4 od psychiatry – delikatny temat i masowe nadużycia
https://lovekrakow.pl/aktualnosci/l4-od-psychiatry-delikatny-temat-masowe-naduzycia_32779.html
- Życiorys, CV, podanie o pracę – czy wiesz, czym się różnią dokumenty aplikacyjne?
- 5 niezwykłych zawodów z przyszłości – czy już o nich słyszałeś?
- Lepsza praca w budżetówce – prawda czy mit?
