– Nasze bohaterki pochodzą z Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Niemiec, Hiszpanii i Grecji. Chociaż nigdy się nie spotkały, łączy je to, że urodziły się w żydowskich rodzinach w pierwszych dekadach XX wieku. Wszystkie przeżyły Holocaust – mówi Anna Wencel, kuratorka wystawy.

Siedem wyjątkowych historii

„HerStories: Losy europejskich Żydówek w XX wieku” to pierwsza wystawa otwarta w Żydowskim Muzeum Galicja w jubileuszowym 2024 roku. Prezentowane na ekspozycji kobiece historie pozwalają uchwycić perspektywę bohaterek, ich zmieniające się role społeczne, podejmowane przez nie decyzje czy strategie przetrwania. Możemy zobaczyć, jak wyglądało ich życie po wojnie.

Bohaterkami wystawy są: Rosa Rosenstein, Katarina Löfflerova, Ludmila Rutarova, Irena Wygodzka, Vera Szekeres-Varsa, Lisa Pinhas, a także Rosl Heilbrunner.

– Pięć z nich opowiedziało o swoich losach w kilkugodzinnych wywiadach, przeprowadzonych przez naszego głównego partnera projektu, czyli Centropę. Historia Lisy Pinhas została opowiedziana na podstawie jej książki biograficznej, wspomnień i dokumentów. Natomiast losy Rosl Heilbrunner przybliżyła jej córka Dora Sontheimer – wyjaśnia Anna Wencel.

„Oddajemy głos bohaterkom”

Podążając śladami siedmiu europejskich Żydówek zwiedzający mogą zobaczyć, gdzie się znajdowały i czego doświadczały w poszczególnych momentach historii. Począwszy od pierwszych dekad XX wieku, poprzez okres międzywojenny, mroczne lata II wojny światowej i Holocaustu, po powojenne przemiany w różnych zakątkach Europy.

– Ideą, która przyświecała mi podczas tworzenia wystawy, a także drugiej kuratorce Alexandrze Patrikiou z Żydowskiego Muzeum Grecji w Atenach, było osadzenie osobistych historii Żydówek w czasie i przestrzeni. Ekspozycja ma układ chronologiczny, a w centrum znajduje się mapa, by pokazać, gdzie w danym momencie historii znajdowały się nasze bohaterki – tłumaczy Anna Wencel.

Ekspozycję wzbogacają archiwalne zdjęcia przedstawiające siedem wspomnianych Żydówek bądź członków ich rodzin. Ważną częścią wystawy są również cytaty.

– Oddajemy głos naszym bohaterkom, bez jakichkolwiek wartościujących elementów i oceniania. To one mówią same za siebie na tej wystawie – podkreśla Wencel.

Wystawa jest jednym z elementów szerszego projektu „HerStories” współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach programu „Obywatele, równość, prawa i wartości” i wspieranego przez Visegrad Fund. W krakowskim muzeum będzie prezentowana do 30 maja.

20 lat Żydowskiego Muzeum Galicja

Żydowskie Muzeum Galicja zostało założone w kwietniu 2004 roku przez brytyjskiego fotografa, Chrisa Schwarza. Instytucja ta powstała, by upamiętnić ofiary Holocaustu, ukazać różnorodność żydowskiej kultury i historii, a także wpływać na odrodzenie życia żydowskiego w Polsce. Muzeum mieści się przy ul. Dajwór na krakowskim Kazimierzu, w sercu dawnej żydowskiej dzielnicy miasta.

Od listopada 2023 roku dyrektorem instytucji jest Jacek Stawiski, historyk, dziennikarz i badacz relacji polsko-żydowskich związany wcześniej z Muzeum KL Plaszow.

Z okazji 20. urodzin, Żydowskie Muzeum Galicja zaprasza na nietypowe oprowadzanie po wystawach: „Śladami pamięci. Współczesne spojrzenie na żydowską przeszłość Polski”, „Pamięć niedokończona. Dziedzictwo żydowskie i Zagłada w Galicji Wschodniej”, „Dziesięć polskich miast – dziesięć żydowskich historii” oraz „HerStories: Losy europejskich Żydówek w XX wieku”.

Pracownicy instytucji stworzyli własne, alternatywne wersje zwiedzania muzeum zgodnie z zasadą: jedna wystawa, jeden obiekt, jedna historia. Co miesiąc, zwiedzając to samo muzeum, będzie można poznać inną osobę i usłyszeć zupełnie inną opowieść.

Oprowadzania będą odbywać się każdego 20. dnia miesiąca. Wstęp wolny, obowiązują zapisy: zapisy@galiciajewishmuseum.org.