To pierwsza z czterech ekspozycji poświęconych historii nowoczesności w Polsce XX i XXI wieku.

Panorama polskich stylów

W gmachu MNK od najbliższego piątku, 2 lipca, będzie można zobaczyć prawie 500 obiektów tworzących „panoramę” polskich stylów narodowych w latach 1890 – 1918. Wśród nich znajdują się obrazy, rzeźby, grafiki, akwarele, meble, przedmioty codziennego użytku, plakaty, fotografie, stroje czy tkaniny.

– Kluczem do tej wystawy jest różnorodność. W przestrzeni wystawy prezentujemy obok siebie malarstwo Mehoffera, meble Wyspiańskiego, zastawę stołową, prace graficzne, szkicowniki, projekty i fotografie ukazujące m.in. wnętrza w stylu zakopiańskim – mówi Andrzej Szczerski, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.

Architektura, design, sztuka

Zagadnienie nowoczesności jest na wystawie prezentowane z perspektywy historii sztuki i koncentruje się przede wszystkim na sztukach pięknych, architekturze i designie.

– Poszukiwania odrębnego stylu polskiego były prowadzone przez artystów w oparciu o dwa źródła: tradycję, sztukę i kulturę ludową oraz o tradycje budowlane, stroje czy wyposażenie wnętrz, które nie było związane z kulturą ludową, a traktowane jako polskie. Przykładem są tu stroje mieszczańskie czy szlacheckie z przełomu XIX/XX wieku, które nadal były traktowane jako wyraz polskiej odrębności – dodaje Szczerski.

Pięć rozdziałów

Sala wystaw zmiennych została podzielona na pięć części. W pierwszej, centralnej, znajdują się barwne stroje kontuszowe i skromne mieszczańskie czamary noszone przez postępowych demokratów, również tych wywodzących się z tak potężnych rodów arystokratycznych jak Sapiehowie.

Kolejna część wystawy to przestrzeń poświęcona stylowi zakopiańskiemu, powstałemu na początku lat 90. XIX wieku. Jego twórcą był mieszkający wtedy w Zakopanem malarz i krytyk sztuki Stanisław Witkiewicz, który zainspirował się sztuką i budownictwem góralskim Podhala. Dostrzegł w nich pierwotny „alfabet” sztuki narodowej.

Styl zakopiański znalazł uznanie wśród góralskich, ale też zawodowych architektów i projektantów we wszystkich zaborach. W tej części ekspozycji prezentowane są m.in. obrazy Jacka Malczewskiego, Leona Wyczółkowskiego, Stanisława Witkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Władysława Ślewińskiego, rzeźby Wojciecha Brzegi, projekty willi w stylu zakopiańskim.

Trzecią część wystawy poświęcono Huculszczyźnie – regionowi w Karpatach Wschodnich, który miał ważne znaczenie dla twórców stylu narodowego we Lwowie. Kultura ludowa Hucułów inspirowała artystów zarówno polskich, jak i ukraińskich, szukających źródeł nowego stylu dla swoich narodów. Widzowie będą mieli okazję zobaczyć m.in. trzy tryptyki Kazimierza Sichulskiego, obrazy Wyczółkowskiego i Jarockiego, meble huculskie z kolekcji rodziny Gąsiorowskich, stroje, ceramikę, fotografie mieszkańców tych ziem i rzemiosło.

Kuratorzy wystawy wiele uwagi poświęcili artystom krakowskim promującym idee stylu narodowego. Na wystawie twórczość Towarzystwa „Polska Sztuka Stosowana” oraz Warsztatów Krakowskich reprezentują meble (m.in. Stanisława Wyspiańskiego), elementy wyposażenia wnętrz, panneau Jana Rembowskiego, obrazy Józefa Mehoffera, wspaniała kolekcja kilimów i kostium projektu Wyspiańskiego. Uzupełnieniem są grafiki, plakaty, etykiety, kartki pocztowe i wydawnictwa.

Ostatnia część wystawy jest poświęcona najważniejszemu wydarzeniu zorganizowanemu przez Towarzystwo „Polska Sztuka Stosowana” − „Wystawie architektury i wnętrz w otoczeniu ogrodowem” oraz VIII Światowemu Kongresowi Esperanto, które odbyły się w Krakowie w 1912 roku. W gmachu MNK prezentowane są archiwalne zdjęcia ze wspomnianej wystawy, jej katalog, meble, a także fotografie z Kongresu.

Wystawa „Polskie style narodowe 1890–1918” jest pierwszą z czterech ekspozycji poświęconych historii nowoczesności w Polsce XX i XXI wieku organizowanych przez Muzeum Narodowe w Krakowie i zaplanowanych do 2024 roku.