Obowiązek pamięci

Kilka lat temu Sara Weinfeld-Melzer, artystka urodzona w Nowym Sączu, otrzymała niespodziewanie pakiet listów wysłanych przez członków jej rodziny w latach 1925–1947 z Polski do Palestyny. Wśród nich był telegram SOS ze Lwowa od wuja artystki.

– Mendel Weinfeld błagał w nim o wystawienie mu wizy umożliwiającej wjazd do Palestyny, gdyż zdawał sobie sprawę, że życie jego całej rodziny jest zagrożone. Niestety wizy nie udało się uzyskać, co miało tragiczne skutki. Cała rodzina zginęła w Bełżcu – wyjaśnia Kinga Banasik, kuratorka wystawy.

Otrzymana korespondencja stała się dla Sary Weinfeld-Melzer impulsem do stworzenia ekspozycji „Obowiązek pamięci”. Pod wpływem silnych emocji, które powróciły do niej po kilkudziesięciu latach, postanowiła upamiętnić zmarłych w czasie Holocaustu krewnych. Sięgając do odkrytych wspomnień i rodzinnych dokumentów, opracowała wyjątkową technikę, która pozwoliła jej uporać się z pamięcią o trudnym okresie.

Symboliczne płaskorzeźby z papieru

Sara Weinfeld-Melzer stworzyła kilkadziesiąt płaskorzeźb z podartego papieru gazetowego. Istotny był tutaj proces rwania gazet, który nawiązuje do judaistycznej tradycji „rozdzierania szat” po śmierci kogoś bliskiego jako symbol żałoby.

– Czynność ta była dla artystki oczyszczająca, a w efekcie doprowadziła do opracowania zupełnie nowej techniki. Masę papierową, stworzoną z podartych gazet, uformowała w kształt zapamiętanych członków rodziny, którzy zginęli w czasie Holocaustu. Ponadto postanowiła wypiec te prace w piekarniku, by nadać im zwęglony kolor, co jest nawiązaniem do śmierci i tragicznych losów przodków artystki – opisuje Kinga Banasik.

Poprzez sztukę Sara Weinfeld-Melzer dzieli się z widzami pamięcią o okrutnych doświadczeniach pierwszej połowy XX-wieku, skłaniając ich jednocześnie do refleksji na temat Holocaustu i pamięci o tych, co zginęli.

– To wystawa niezwykle symboliczna i emocjonująca. Pomimo tego, iż są to specyficzne prace, budzą wiele emocji i przyjmują dramatyczny wyraz. Wydaje nam się, że każdy odwiedzający wystawę poczuje ten ból, jaki wiązał się z utratą bliskich osób przez artystkę, ale nie tylko, bo skala tych doświadczeń jest ogromna – podkreśla kuratorka ekspozycji.

Wernisaż wystawy „Obowiązek pamięci” odbędzie się 28 lutego o godz. 17:00 w Żydowskim Muzeum Galicja. Na wydarzeniu pojawi się Sara Weinfeld-Melzer, która wraz ze swoją rodziną przyleci prosto z Izraela. Podczas otwarcia ekspozycji zostanie odtworzony film „The Letters” inspirowany twórczością artystki.

W ubiegłym roku wystawa prezentowana była w przestrzeniach Sądeckiej Biblioteki Publicznej.