Helena Rubinstein. O pierwszej damie piękna w Żydowskim Muzeum Galicja [Rozmowa]

Krakowski portret młodej Heleny Rubinstein. Lata 80. lub 90. XIX wieku. Archives Helena Rubinstein/Zdjęcie Heleny Rubinstein z matką i trzema siostrami, Atelier Kamera, Kraków 1905 rok, Archives Helena Rubinstein

Cesarzowa urody, polska przedsiębiorczyni i jedna z najbogatszych kobiet w historii. Mowa o Helenie Rubinstein, a właściwie Chai Rubinstein. Jej historię będziemy mogli poznać odwiedzając Żydowskie Muzeum Galicja.

Ewelina Bajorek-Dziuban, LoveKraków.pl: Po raz pierwszy w Polsce zaprezentowana zostanie wystawa poświęcona Helenie Rubinstein (1872-1965). Jak narodził się pomysł na tę opowieść?

Kinga Banasik, członkini zespołu kuratorskiego: Żydowskie Muzeum Galicja mieści się przy ul. Dajwór na krakowskim Kazimierzu i tak się akurat złożyło, że miejsca, w których wychowała się Helena Rubinstein, znajdują się około 100 metrów od naszego muzeum. Chcemy opowiedzieć krakowianom i turystom o tej postaci, bo wydaje nam się, że wiele osób kojarzy Helenę Rubinstein jako wybitną przedsiębiorczynię, zarządzającą ogromną firmą, która składała się ze 100 oddziałów w 14 krajach i zatrudniała 30 tys. osób. Natomiast dużo mniej znana, nawet w Polsce, jest historia Chaji z Kazimierza, a to jest dokładnie ta sama osoba. Opowiadamy historię z perspektywy emigrantki, która swoje początki przeżyła w Krakowie na Kazimierzu.

Wystawa ukazuje zatem całą drogę, którą przeszła Helena Rubinstein – od początku do końca.

Zaczynamy w Krakowie, choć może nawet nie do końca, gdyż te początki Heleny Rubinstein nie znajdowały się na krakowskim Kazimierzu tylko w Podgórzu – stąd zaczyna się droga Heleny Rubinstein. Następnie z Krakowa przeniesiemy się do Wiednia, potem do Melbourne, Londynu, Paryża i zakończymy naszą wędrówkę z Heleną Rubinstein w Nowym Jorku, czyli mieście, które stało się jej ostatnim domem. Wystawę zakończy podsumowanie polskich wątków w życiu Heleny Rubinstein. Choć niewiele się o tym mówi, ona nigdy nie zapomniała o swoim polskim dziedzictwie i do końca życia kultywowała tradycje wyniesione ze swojego krakowskiego, rodzinnego domu.

Poprzez jakie obiekty opowiedziana zostanie historia pierwszej damy piękna?

Na wystawie znajdzie się bardzo dużo fotografii. Helena Rubinstein wcześnie zrozumiała, że to, jak jest uwieczniana na zdjęciach, filmach, jest bardzo ważne, również w kontekście jej własnego biznesu. Ona sama powtarzała takie zdanie: „Jestem swoim własnym biznesem. W związku z tym to, jak wyglądam, i to, jak inni mnie postrzegają, jest dla mnie bardzo ważne”. Zamawiała więc szereg profesjonalnych sesji u najlepszych ówcześnie fotografów.

A co ze zdjęciami ukazującymi jej początki? Udało się je odnaleźć?

Tak, jednak dotarcie do nich wcale nie było takie łatwe. Na szczęście udało nam się odszukać zdjęcia Heleny Rubinstein i jej rodziców jeszcze z etapu krakowskiego. To bardzo stare fotografie i praktycznie nieznane w Polsce. W związku z tym cieszymy się, że będziemy mieli okazję pokazać je szerszej publiczności.

Helena Rubinstein stworzyła kosmetyczne imperium. Na wystawie nie mogłoby chyba zabraknąć przykładów jej kosmetyków.

Oczywiście, na ekspozycji zaprezentowany zostanie m.in. 100-letni róż, jeden z pierwszych kosmetyków marki Helena Rubinstein z lat 20. XX wieku. Znajdziemy również przykłady perfum od lat 40. XX wieku i sporo szminek, ponieważ mocna, czerwona szminka była znakiem rozpoznawczym Heleny Rubinstein.

Jakie perełki znajdziemy jeszcze na ekspozycji?

Mamy dwa bardzo interesujące obiekty. Pierwszy to suknia Heleny Rubinstein uszyta przez Christiana Diora w 1955 roku. To czarna, bogato zdobiona, koronkowa kreacja, która jest wyszywana kamyczkami. Pomimo tego, że ma 70 lat, nadal robi ogromne wrażenie. Drugą naszą perełką jest film reklamowy Heleny Rubinstein z 1929 roku. To prawdopodobnie pierwszy kontakt Heleny z kamerą, w związku z czym jej wypowiedź nie jest zbyt składna. Możemy jednak usłyszeć jej akcent, który świadczy o polskim dziedzictwie. To bardzo ciekawe doświadczenie, bo możemy również spojrzeć Helenie Rubinstein prosto w oczy.

Wystawa „Helena Rubinstein. Pierwsza dama piękna” prezentowana będzie od 26 października do 17 kwietnia 2023 roku w Żydowskim Muzeum Galicja. Uzupełnieniem ekspozycji jest bogaty program wydarzeń towarzyszących, m.in. wykłady i spacery tematyczne obejmujące miejsca związane z bohaterką wystawy.