Pod koniec sierpnia 2020 roku, wojewódzki konserwator zabytków rozpoczął procedurę wpisania pola wzlotów do rejestru zabytków. Było to związane z planami poprowadzenia tamtędy drogi dojazdowej do Cogiteonu. Urząd konserwatorski oraz część okolicznych mieszkańców proponowali, by dojazd był zorganizowany od strony al. Bora-Komorowskiego, a urzędnicy miejscy nie dopuszczali innej opcji niż droga od ul. Stella-Sawickiego.

Zarząd Dróg Miasta Krakowa zaskarżył decyzję do ministerstwa kultury, a gdy to nic nie dało –  do warszawskiego sądu administracyjnego. W październiku 2021 roku decyzja konserwatora została uchylona. Sąd I instancji stwierdził, że postępowanie zostało przeprowadzone z uchybieniami. Konserwator zabytków, według sądu, „prezentował wszystkim ów zabytek jako krajobraz kulturowy by ostatecznie dokonać wpisu do rejestru zabytku nieruchomego o charakterze przestrzennym tj. części dawnego lotniska, któremu nadano cechy zabytkowe”.

Skarżący, czyli m.in. miasto i Politechnika Krakowska, o tym nie wiedzieli. Według sądu decyzja została podjęta bez odpowiedniej staranności, jakiej potrzeba z uwagi na swego rodzaju wywłaszczenie z nieruchomości bez odszkodowania. W tej sprawie nie bez winy było ministerstwo kultury, które również bezkrytycznie przyjęło stanowisko konserwatora.

WSA uznał, że „nie tylko minister ale i organ I instancji zbagatelizowały żądania skarżących, zwłaszcza uczelni, dotyczące odpowiedniego i fachowego udowodnienia przesłanek uzasadniających wpis do rejestru zabytków spornego obszaru”.

Sprawa zakończona?

Sprawa zmiany drogi dojazdowej pojawiła się też w 2023 roku na sesji rady miasta. Protestujący przeciwko wyznaczonej trasie, złożyli projekt obywatelski zmieniający projekt. Jednak nie uzyskali wymaganego poparcia wśród samorządowców.

Oficjalne otwarcie Małopolskiego Centrum Nauki Cogiteon odbędzie się 21 i 22 czerwca. Natomiast odwiedzający mogą tam dojechać od ulicy Stella-Sawickiego. Sama sprawa zakończyła się wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego nieco ponad miesiąc temu, który odrzucił skargi kasacyjne złożone przez... miasto.

Jak tłumaczy Krzysztof Wojdowski, rzecznik prasowy Zarządu Dróg Miasta Krakowa, skarga kasacyjna została złożona z uwagi na chęć uzyskania jeszcze korzystniejszego wyroku. – Chcieliśmy, aby to postępowanie wpisu do rejestru zostało całkowicie umorzone i aby wyrok jeszcze jaśniej określił, że wnioskowany obszar nie jest zabytkiem – mówi urzędnik.

– Z jednej strony bardzo dobrze, że takie centrum w Krakowie powstało. Sam mam dzieci w podstawówce i wiem, jakie jest oczekiwanie, aby tam ze szkołą pojechały. Wiemy, jak działa Centrum Nauki Kopernik w Warszawie i ile osób przyciąga. Cogiteon będzie zmianą jakościową i ilościową w dostępie do tego typu rozrywki i nauki w regionie – mówi Grzegorz Stawowy, przewodniczący komisji planowania w radzie miasta.

– Jednocześnie dobrze byłoby, aby szukano rozwiązań, które nie wzbudzają takich kontrowersji. Rzadko można to pogodzić, ale na pewno nie musiało dojść do tego, aby sprawa przeszła przez najwyższe organy – dodaje.

Pod koniec zeszłego roku, gdy droga już powstawała, zapytaliśmy okolicznych mieszkańców, co sądzą na ten temat. Zdania były podzielone.