W średniowiecznych piwnicach Międzynarodowego Centrum Kultury pojawiła się nowa wystawa. Ukazuje ona dorobek artystów i architektów zgrupowanych w Krakowskim Oddziale Grobów Wojennych, działającym w latach 1915–1918.
To pierwsza tak obszerna ekspozycja poświęcona twórcom zachodnio-galicyjskich cmentarzy. Ich działania artystyczne podczas wojny, wykraczające poza kontekst cmentarny, nie były dotychczas prezentowane szerokiej publiczności.
Twórczość członków KGA
Krakowski Oddział Grobów Wojennych (KGA) zrzeszał wyjątkowe grono ponad 40 architektów, malarzy, rzeźbiarzy, grafików i fotografów z całej monarchii habsburskiej.
– Na wystawie prezentujemy ich sylwetki. Udało nam się zgromadzić całkiem pokaźną galerię portretów tych panów w mundurach. Gdy mówimy w Polsce o cmentarzach, to pojawiają się w głowie dwa nazwiska – architekta Dušana Jurkoviča, który był Słowakiem, czy polskiego rzeźbiarza Jana Szczepkowskiego. Zadaniem tej wystawy jest pokazanie, że twórców tych było znacznie więcej – mówi dr Beata Nykiel, kuratorka ekspozycji.
Osoby, które tworzyły Krakowski Oddział Grobów Wojennych, pozostawiły po sobie ciekawą spuściznę wykraczającą często poza wojenne realia.
– W ich dorobku jest sporo pejzaży, widoków zabytków, portretów czy karykatur. Praktycznie nie uprawiali twórczości, która bezpośrednio odnosiła się do wydarzeń wojennych. Ich prace mają bardzo duży walor dokumentalny, bo część obiektów przestała już istnieć. Główna siedziba KGA w czasie wojny znajdowała się na wzgórzu wawelskim w szpitalu ozdrowieńców – tłumaczy dr Beata Nykiel.
Opowieść o unikatowych miejscach pamięci
Wystawa „Sztuka w mundurze” składa się z dwóch części – planszowej i obiektowej. Uzupełnia ją bogato ilustrowana publikacja towarzysząca. 18 wielkoformatowych plansz opowiada w szerokim zakresie historię wzniesionych przez KGA cmentarzy i ich ponad stuletniego trwania w małopolskim pejzażu. Przedstawiony został także proces przywracania tym unikatowym miejscom pamięci utraconej świetności.
Służąc w armii austrowęgierskiej, twórcy zrzeszeni w KGA zaprojektowali i zbudowali w Galicji Zachodniej kompleks 400 cmentarzy wojennych, gdzie pochowano dziesiątki tysięcy żołnierzy.
Z kolei część obiektowa skupia się na latach 1915-1918 i prezentuje obrazy, grafiki i szkice dokumentujące galicyjskie pejzaże i zabytki, miejsca walk i tymczasowych pochówków, widoki wojennych zniszczeń oraz sceny z życia żołnierzy.
– Instalacja, która na wielu osobach robi spore wrażenie, to wybór krzyży zaprojektowanych na potrzeby zachodnio-galicyjskich cmentarzy. Wśród nich możemy zobaczyć projekty Dušana Jurkoviča czy Jana Szczepkowskiego – dopowiada dr Beata Nykiel.
Część obiektową wystawy uzupełniają publikacje książkowe, druki ulotne, medale, plakiety i oznaki czapkowe, które ukryte są w specjalnych szufladach.
Ekspozycja przygotowana została we współpracy z Małopolskim Urzędem Wojewódzkim w Krakowie. Jej pomysłodawczynią, autorką scenariusza oraz kuratorką jest dr Agnieszka Partridge. Wystawę można zwiedzać bezpłatnie do 4 grudnia 2022 r. w średniowiecznych piwnicach MCK przy Rynku Głównym 25.