– Otwarcie muzeum pokrywa się z 800-letnią rocznicą przybycia dominikanów do Krakowa. Świadectwem tej VIII-wiekowej nieprzerwanej obecności braci na ziemiach polskich są nie tylko mury naszego klasztoru, ale także wiele zabytków i dzieł sztuki – mówił podczas uroczystego otwarcia przeor krakowskiego klasztoru dominikanów o. Paweł Klimczak OP. – Mamy nadzieję, że to muzeum będzie miejscem spotkania historii, sztuki i chrześcijańskiej duchowości.

Dominikanie zapraszają do swojego domu

Prace nad stworzeniem Muzeum Polskiej Prowincji Dominikanów rozpoczęły się kilka lat temu. Dziś w klasztornych wnętrzach możemy podziwiać niezwykłe eksponaty.

– Zapraszając do muzeum, zapraszamy do naszego domu. Ten klasztor od ośmiu wieków jest domem braci kaznodziejów. Chcemy więc pokazać to, co w naszym domu najcenniejsze. Z pewnością historycy sztuki, wchodząc do muzeum i oglądając eksponaty, będą podziwiać ich walor artystyczny i historyczny. Natomiast my chcemy pokazać coś jeszcze. Chcemy pokazać to, kim jesteśmy – wyznał prowincjał Polskiej Prowincji Dominikanów o. Łukasz Wiśniewski OP.

Zbiory muzeum zostały zaprezentowane w pomieszczeniach klasztornych o łącznej powierzchni 500 m² (na dwóch poziomach). Na parterze uwagę przykuwa późnoromańska ściana ceglana, która została odkryta w trakcie prac konserwatorskich. Poziom -1 to z kolei labirynt średniowiecznych piwnic, wcześniej niedostępnych dla zwiedzających.

Osiem wieków historii

Wizyta w muzeum będzie okazją do podziwiania wnętrz łączących niedawno odkryte romańskie relikty ze strukturami z betonu architektonicznego, zaadaptowane dzięki dotacji z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. Ponadto na wystawie znalazły się dzieła sztuki, które nigdy wcześniej nie były prezentowane.

– Kiedy studiowałem historię sztuki na przełomie lat 80. i 90., panowało takie przekonanie, że w klasztorze dominikanów prawie wszystko, co ciekawe, spaliło się w wielkim pożarze w lipcu 1850 roku. Mieliśmy już wtedy inwentaryzację z 1924 roku i katalog zabytków sztuki z lat 70., ale nikt z nas nie spodziewał się, że w tym zespole mogą znajdować się jakieś obiekty, które nie zostały przez inwentaryzatorów uwzględnione. Bardzo się myliśmy – opowiadał prof. Marek Walczak, kurator wystawy.

Historyk sztuki dodał, że na wystawie udało się pokazać dzieła absolutnie wyjątkowe. Niektóre były nawet sporym zaskoczeniem. – Któż by się spodziewał, że w klasztorze dominikanów jest bardzo ciekawy skarb – biżuteria antyczna? ­(…) Któż by się spodziewał, że znajdziemy niezwykle cenny zestaw przyrządów naukowych m.in. geodezyjnych do pomiarów astronomicznych, w tym sferę armilarną z 1599 roku? – mówił prof. Marek Walczak.

Wśród eksponatów znajdują się także najstarsze polskie kwatery witrażowe, monstrancja królowej Bony, unikatowe alabastrowe figurki przedstawiające Chrystusa i apostołów z lat 60. XV wieku, dokumenty polskich władców oraz XIII-wieczne płytki posadzkowe, które zostały umieszczone za szybą w podłodze muzeum.

Po raz pierwszy można zobaczyć po konserwacji pięć przechowywanych w klasztorze dominikanów tablic z tzw. Poliptyku Dominikańskiego.

– Podczas tworzenia ekspozycji udało nam się nie tylko przywrócić piękno dziełom, gdyż zostały poddane konserwacji, ale daliśmy im także przemówić. Odnaleźliśmy je w danych inwentarzach. Udało się ustalić historię, zidentyfikować fundatorów. Te przedmioty odzyskały swoje życie. Zaczęły na nowo do nas przemawiać – podkreślił prof. Marek Walczak.

Koszt wszystkich prac niezbędnych dla otwarcia muzeum wyniósł w latach 2017–2021 ponad 5 mln zł. Nieodpłatne zwiedzanie ekspozycji po wcześniejszym zarejestrowaniu na stronie internetowej muzeum będzie możliwe od początku stycznia.

Klasztor dominikanów w Krakowie jest jednym z trzech klasztorów na świecie, w których życie dominikańskie trwa nieprzerwanie od pierwszych lat istnienia Zakonu aż do chwili obecnej. Został on założony w 1222 roku przez św. Jacka Odrowąża, dając jednocześnie początek Polskiej Prowincji Dominikanów.