Osoba starsza, która jest ofiarą przemocy, często nie chce mówić wprost o tym co dzieje się u niej w domu. Często ofiara uważa za powód do wstydu fakt, że sprawcą cierpienia jest dorosłe dziecko. Przedstawiciele krakowskiego MOPS alarmują – nie bądźmy obojętni na krzywdę naszych bliskich i sąsiadów. Nauczmy się dostrzegać sygnały, które świadczą o tym, że senior woła o pomoc.

Tylko od stycznia do października 2017 roku pracownicy krakowskich instytucji odnotowali 196 przypadków przemocy wobec osób po 60 roku życia. W tylu rodzinach zdecydowano o wszczęciu procedury Niebieskiej Karty. Ponad 75 proc. poszkodowanych w tej grupie stanowiły kobiety. W 2016 roku przedstawiciele różnych instytucji rozpoczęli 219 Niebieskich Kart w rodzinach, gdzie ofiarami przemocy są seniorzy. Podobnie było dwa lata temu. Wtedy rozpoczęto 200 procedur Niebieskie Karty dotyczących tej grupy wiekowej.

– Jeżeli w rodzinie dzieje się krzywda, z pomocą mogą pospieszyć sąsiedzi i znajomi osoby starszej, którzy w porę zauważą problem, zareagują sami lub powiadomią odpowiednie służby - podkreśla Małgorzata Łyżwińska - Kustra z Działu Koordynacji Pracy Filii Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej.

Kiedy dochodzi do przemocy w krakowskich domach, najczęściej interweniują policjanci i pracownicy pomocy społecznej. To oni podejmują decyzję o rozpoczęciu procedury Niebieskiej Karty. Zdarza się, że działania podejmują również pracownicy oświaty, ochrony zdrowia, czy komisja ds. rozwiązywania problemów alkoholowych. Z przedstawicielami każdej z tych instytucji możemy porozmawiać, jeżeli mamy podejrzenie, że w czyjejś rodzinie dochodzi do przemocy.

Kiedy możemy zauważyć, że senior doświadcza przemocy?

- Najprościej rozpoznać objawy fizyczne, takie jak ślady siniaków czy uderzeń. U seniorów nie są one jednak łatwe do zauważenia. Wiele osób starszych nosi ubrania z długim rękawem, czy golfy, dlatego trudno u nich dostrzec ślady pobicia – zwraca uwagę Małgorzata Łyżwińska - Kustra. Dużo częściej mamy do czynienia z przemocą psychiczną lub ekonomiczną, a jej objawy są trudniejsze do zauważenia. Kiedy osoba starsza doświadcza tych form przemocy, objawy zauważalne są w jej zachowaniu. Zdarza się, że senior sprawia wrażenie wycofanego, wspomina, że się czegoś boi, nie czuje się bezpiecznie wśród swoich najbliższych, widzimy, że jest zastraszony lub ograniczone są jego relacje ze znajomymi czy krewnymi, jednak w rozmowie najczęściej nie zdradza, jaki jest powód takiej sytuacji obawiając się dalszych reakcji ze strony sprawcy przemocy – wylicza Małgorzata Łyżwińska-Kustra. Poszkodowany senior często ma utrudniony dostęp do opieki medycznej. Zdarza się, że członkowie rodziny zabierają całą rentę, czy emeryturę, co powoduje, że osoba starsza nie ma pieniędzy, aby zapłacić za wizytę u lekarza, czy wykupić potrzebne leki.

Kto najczęściej jest oprawcą?

Sprawcami przemocy bywają wnuki lub współmałżonkowie, jednak według statystyk najczęściej to dorosłe dzieci powodują cierpienie osób starszych. Często są to osoby, które w wyniku niepowodzeń życiowych wróciły do rodziców, aby zamieszkać z nimi pod jednym dachem. Zdarza się, że nadużywają alkoholu.

–Wielu poszkodowanych uważa, że przemoc ze strony dziecka to coś wstydliwego, dlatego pracownicy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej udzielając pomocy poświęcają dużo czasu rozmawiając i tłumacząc, że każda osoba ma prawo do bezpiecznego życia w spokoju, a ujawnienie, że w rodzinie jest przemoc to nie słabość czy powód do wstydu, ale pierwszy krok do przerwania krzywdy. Dzięki temu osoby dotknięte przemocą usłyszą, że warto zgłosić się po pomoc – podkreśla Małgorzata Łyżwińska-Kustra. Pracownicy instytucji zaangażowanych w realizację procedury Niebieskiej Karty podejmują równocześnie pracę z osobami, które stosują przemoc. Ukazują im m.in. konsekwencje prawne stosowania przemocy w rodzinie, a jeśli doszło do przestępstwa, do prokuratury składane jest stosowne zawiadomienie.

Jak MOPS pomaga rodzinom dotkniętym przemocą?