„Ujawnienie tego wyjątkowego okazu to wydarzenie niezwykłe” – informuje Zamek Królewski.

Jak się okazuje, najwyższej rangi tłoki pieczętne XVII-wiecznej Rzeczypospolitej to dziś prawdziwe unikaty. Przetrwały jedynie cztery takie okazy, z których aż trzy – z polskich zbiorów – można obecnie obejrzeć na Wawelu.

„Wśród wspomnianych tłoków wawelski zabytek zdecydowanie wyróżnia się zamanifestowaniem królewskiej pretensji do szwedzkiej korony. Owa ostentacja szybko posłużyła Szwedom za pretekst do najazdu na Polskę zwanego potopem” – czytamy w komunikacie Zamku Królewskiego.

Obiekt pełen śladów

Twórcą tłoku pieczęci kancelaryjnej był artysta biegły w swoim rzemiośle. Na obiekcie widać ślady ręcznego wybijania poszczególnych liter w inskrypcji otokowej przy pomocy zestawu profesjonalnie przygotowanych puncyn czy szereg drobnych uszkodzeń srebra spowodowanych wycieraniem powierzchni.

Tłok był rzadko używany, służył do pieczętowania dokumentów wysokiej rangi, na przykład nadań tytułów szlacheckich. Jak dotąd ujawniono, jeden dokument opatrzony tą pieczęcią, luźny odcisk, przetrwał w jednym z muzeów w Szwecji.

Kilkumiesięczne konsultacje specjalistów z zakresu historii, sfragistyki i heraldyki oraz badań, w tym fizykochemicznych, przeprowadzonych w Laboratorium Archeometalurgii i Konserwacji Zabytków UJ potwierdziły, że to wysokiej klasy zabytek.

Trzy takie okazy, które już wcześniej można było zobaczyć na Wawelu, to owalny tłok pieczęci kancelaryjnej króla Jana Kazimierza, jak i srebrny tłok pieczęci większej litewskiej z czasów Jana III Sobieskiego z r. 1676 (bodaj najcenniejszy tłok zachowany w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie). Poza Polską dotrwała niewielka prywatna stalowa pieczęć królowej Cecylii Renaty z r. 1637 (Kungliga Livrustkammaren w Sztokholmie).