Co z budową skansenu w Branicach? „Chałupy jeszcze stoją, ale za dziesięć lat ich już nie będzie”

Tak ma wyglądać skansen w Branicach fot. Mat. prasowe/Kraków Nowa Huta Przyszłości

11 drewnianych zagród, karczma oraz kościół mają tworzyć skansen będący sercem Parku Edukacyjnego „Branice”. W tym roku planowane jest przeniesienie jednej z zabytkowych chałup. Co z resztą?

– W 2018 roku sporządziłem raport, w którym wskazałem najcenniejsze obiekty wokół Krakowa. Od tego czasu minęło pięć lat i już niestety połowa z tych chałup nie nadaje się do translokacji. Miejmy jednak nadzieję, że po badaniach uda się wybrać obiekty, których stan techniczny pozwoli na przeniesienie – mówi Leszek Grabowski, działacz społeczny i członek Rady Konsultacyjnej ds. Parku Edukacyjnego „Branice”.

Skansen sercem parku

Według koncepcji projektu, realizowanego przez spółkę Kraków Nowa Huta Przyszłości, na terenie skansenu ma znaleźć się 11 zagród, karczma oraz kościół. Łącznie pojawi się 25 budynków o różnych funkcjach, w tym 12 mieszkalnych, prezentujących podkrakowską wieś z przełomu XIX i XX wieku.

Początkowo zakładano, że park ze skansenem w roli głównej, będzie gotowy w 2023 roku. Termin ten jest jednak nierealny. Do tej pory stworzono m.in. listę rankingową obiektów, koncepcję zagospodarowania terenu, a także przeprowadzono dwa postępowania na ekspertyzy mykologiczno-techniczne, pozwalające stwierdzić, czy wytypowane przez członków rady konsultacyjnej budynki nadają się do translokacji.

– Na końcowym etapie jest obecnie drugie z tych zleceń, obejmujące nie tylko ww. ekspertyzy, ale także oszacowanie kosztów związanych z późniejszym odtworzeniem ich na terenie skansenu – wyjaśnia spółka Kraków Nowa Huta Przyszłości, informując, iż w tym roku spodziewa się pozwolenia na budowę i zagospodarowanie parku oraz budynku ekspozycyjno-edukacyjnego.

Pierwsza chata w tym roku?

Na przełomie I i II kwartału tego roku spółka planuje także ogłosić postępowanie na rozbiórkę, translokację, konserwację i ponowny montaż pierwszego obiektu, który pojawi się na terenie skansenu, a także pierwszy etap robót budowlanych obejmujących ogrodzenie jego terenu.

Istnieje więc szansa, że pierwsza zabytkowa chałupa, wchodząca w skład skansenu, stanie w krakowskich Branicach jeszcze w tym roku.

Nie będzie to jednak, jak początkowo zakładano, drewniana chata z końca XIX wieku należąca do rodziny Waligórów z Woli Justowskiej, a pochodząca z lat 30. XX wieku chałupa mieszcząca się przy ul. Przyszłości w Krakowie. Powodem są uwarunkowania przestrzenne przyszłego skansenu.

– Bardzo mi zależy, aby w tym roku przenieść chociaż jedną chałupę. To byłoby przekroczenie takiego punktu krytycznego. Tutaj liczy się czas. Chałupy jeszcze stoją, ale za dziesięć lat ich już nie będzie, więc nie będzie czego translokować – alarmuje Leszek Grabowski.

Dodaje, iż przeniesienie zabytkowych chat jest trudnym i wieloetapowym procesem, który wymaga wysokiej klasy fachowców.

Ponad 400 cennych eksponatów

Chociaż na terenie przyszłego skansenu nie ma jeszcze ani jednej chaty, spółka Kraków Nowa Huta Przyszłości gromadzi już eksponaty etnograficzne, które będą częścią ekspozycji.

Ostatnie dwie darowizny obejmowały przedmioty pochodzące ze starych domów w gminach Myślenice i Krzeszowice. Wśród nich znalazły się takie obiekty jak drewniane sąsieki, gipsowa rzeźba Matki Boskiej Niepokalanej, maselnice, beczki, cebrzyk, łóżka drewniane z siennikami, drewniana ławka, stolnica, szufla do zboża, kufer podróżny, kapy dwuosnowowe oraz trzy oleodruki sakralne: „Koronacja Matki Boskiej na Królową Nieba i Ziemi”, „Ecce Homo” i „Błogosławiony Jan z Dukli”.

Pozyskane eksponaty, a jest ich już ponad 400, ewidencjonowane są w trzech kategoriach: rolniczej, etnograficznej i artystyczno-historycznej. Kiedy zwiedzający będą mogli zobaczyć je w zabytkowych chałupach? Otwarcie Parku Edukacyjnego „Branice” planowane jest na rok 2025.

– Zakładamy, że jeszcze w tym roku rozpoczną się nabory w ramach aktualnej perspektywy finansowej Unii Europejskiej, a kryteria konkursów ogłaszanych przez polskie władze (instytucje zarządzające programami operacyjnymi) umożliwią skuteczne aplikowanie o środki, które zdynamizują proces budowy krakowskiego skansenu – informuje spółka Kraków Nowa Huta Przyszłości.