Wystawa przygotowana przez Muzeum Krakowa poświęcona jest historii teatru. Nie prezentuje jednak dokonań artystycznych kolejnych twórców, lecz stanowi opowieść o różnych zawodach teatralnych, które zaczęły zanikać na przestrzeni lat.

– Chcemy pokazać warsztat pracy rzemieślników teatralnych, czyli tych osób, które stoją za magią teatru: oświetleniowców, realizatorów dźwięku, maszynistów, pracowników pracowni butaforskich i krawieckich, opiekunów kostiumów i rekwizytów czy też pracowników administracji teatru – mówi Ewelina Radecka, kuratorka wystawy.

Teatr zza kulis

To, co publiczność widzi na scenie, jest efektem końcowym skomplikowanego procesu, na który wpływa wiele elementów. I to właśnie ten zakulisowy świat sceny możemy zobaczyć na wystawie „Maszyneria teatru”.

– Zależało nam, by pokazać nie tylko to, co wszyscy widzowie znają, czyli spektakl, ale przede wszystkim to, ile trzeba pracy, ludzi i działań, by mógł on powstać. Mamy takie przeświadczenie, że to, co dzieje się za kulisami teatru, bywa nawet ciekawsze od tego, co dzieje się na scenie – tłumaczy kuratorka Joanna Zdebska-Schmidt.

Szczególną rolę w prezentacji wystawy odgrywa przestrzeń. Dzięki aranżacji wnętrz w stylu teatralnych pomieszczeń, takich jak kasa, foyer, budka suflerska, garderoba, kabiny akustyka i oświetleniowca, pulpit inspicjenta, magazyny, biura administracji oraz dyrektora, zwiedzający mogą nie tylko zobaczyć teatr od podszewki, ale także wczuć się w rolę poszczególnych pracowników.

– Udało nam się po części stworzyć wystawę dotykową. Będzie więc można wypróbować maszynę do grzmotów czy kanał burzowy, a także zabawić się w realizatora dźwięku, próbując utworzyć jakąś muzykę na mikserze – wyjaśnia Ewelina Radecka. – Ponadto widzowie będą mogli poczuć się jak członkowie komisji teatralnej i wziąć udział w grze – poszukiwaniu ukrytych tajemnic dyrektora – dodaje.

To jednak nie koniec atrakcji. Na wystawie zaprezentowane zostały także kostiumy z krakowskich teatrów. Ci, którzy przyjdą zwiedzić ekspozycję, będą mogli je przymierzyć.

Historia a współczesność

Wystawa „Maszyneria teatru” skupia się głównie na historii teatru krakowskiego z XIX i początku XX wieku, przedstawiając ewolucję różnych zawodów. Funkcję iluminarza, który zapalał świece na świeczniku nad sceną, przejęła ekipa oświetleniowców. Z kolei zadanie maszynistów obsługujących instrumenty akustyczne, takie jak maszyna do wiatru czy grzmotów, wykonują dziś realizatorzy dźwięku.

– Wiele zawód teatralnych już nie istnieje, gdyż zastąpiła je technika. Nie znaczy to jednak, że wszystko stało się prostsze czy tańsze, ponieważ teatr to ludzie. Pamięć o tym, jak funkcjonował dawniej teatr, wpływa na to, jak działa dziś i ta tradycja jest ciągła – mówi Ewelina Radecka.

Wystawa „Maszyneria teatru” będzie prezentowana w Domu pod Krzyżem do 11 czerwca 2023 roku. Obiekty, które się na niej znalazły, pochodzą zarówno z krakowskich teatrów (Stary Teatr, Teatr Słowackiego i Teatr Ludowy), jak i również z Narodowego Muzeum Techniki i Muzeum Teatralnego przy Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie.