Od kilkunastu lat różne organizacje prowadzą działania mające na celu dbanie o bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w Internecie. Wcześniej ich oddziaływania skupiały się głównie na uświadamianiu młodym ludziom, że w sieci nikt nie jest anonimowy, ale jednocześnie, że ktoś może przedstawiać się jako zupełnie inna osoba. Starano się zwracać uwagę, jak wiele niebezpieczeństw może spotkać ich po wirtualnej stronie i jaki może to mieć wpływ na ich realne życie. Obecnie jednak uważa się, że jednym z najpoważniejszych zagrożeń wpływających na problemy w rodzinie jest samo używanie urządzeń ekranowych. Stwierdzanych jest coraz więcej przypadków regularnego uzależnienia od sieci. Jak reagować na takie zachowania dzieci i młodzieży? Co zrobić, aby nie dopuścić do używania przez nich telewizora, komputera czy smartfonu w zagrażający dla zdrowia sposób?
Jakie zagrożenia niesie zbyt częste korzystanie z urządzeń ekranowych?
Nadużywanie urządzeń ekranowych może nieść za sobą niekorzystne konsekwencje dla zdrowia psychicznego, fizycznego, ale również relacji i kompetencji społecznych oraz najprościej rzecz ujmując, zwykłego radzenia sobie w życiu. Najczęściej wspominanymi fizycznymi skutkami zbyt długiego przesiadywania przed ekranem są wady postawy oraz wady wzroku. Należy pamiętać, że dzieci ciągle oglądające obraz dwuwymiarowy mają problem z prawidłowym rozwojem widzenia trójwymiarowego, do którego wraz ze wzrostem przystosowuje się oko. Następuje wtedy nieprawidłowy rozrost dróg wzrokowych. Coraz częściej spotkać można 3-latki, które świetnie radzą sobie z obsługą smartfona, jednak nie potrafią mówić. Otóż wynika to z tego, że do rozwoju mowy niezbędny jest kontakt z drugim człowiekiem. Dziecko, oglądając bajkę, słyszy słowa, jednak nie jest stymulowane do ich wypowiadania – nikt z bohaterów nie oczekuje od niego odpowiedzi. Ponadto, ciągle wpatrując się w ekran, nie jest w stanie nauczyć się odczytywać emocji innych, ani rozumieć swoich. Powoduje to najczęściej problemy w kontaktach międzyludzkich. Zaburzone są bezpośrednie relacje, dziecko nie potrafi być uważne na to, co dzieje się wokół niego, szczególnie na potrzeby innych. Problemy w rzeczywistych relacjach dziecko próbuje skompensować sobie relacjami w Internecie, przez co coraz dłużej korzysta z urządzeń ekranowych i koło się zamyka. Bywają przypadki, kiedy dzieci zachowują się jak narkomani na głodzie, którym zabrano narkotyk, kiedy zakazuje im się korzystania z telefonów, telewizorów, Internetu. Niezbędna jest wtedy hospitalizacja na oddziale psychiatrii.
Czy Internet jest aż tak niebezpieczny?
Najważniejsze to zachować zdrowy rozsądek. W obecnych czasach trudno byłoby zupełnie wyrzec się urządzeń ekranowych i Internetu. Zakładając, że mogłoby go zabraknąć, problemy z nawiązaniem połączenia z Internetem w Krakowie, Warszawie czy Poznaniu może nie byłyby tak uciążliwe dla ich mieszkańców - są to duże miasta, z szeroką dostępnością do innych mediów. Natomiast dla mieszkańców małych wsi Internet jest często ogromnym oknem na świat. Ponadto w Internecie można znaleźć mnóstwo ciekawych pomysłów dla rodziców, co robić z dziećmi offline!
Co zamiast?
Najgorszym co może zrobić rodzic w przypadku zauważenia nadmiernego korzystania przez dziecko z urządzeń ekranowych i Internetu jest odebranie mu tego bez dania czegoś w zamian. Rodzice powinni zapewnić mu coś, co będzie dla niego równie atrakcyjne. Nie jest to proste, szczególnie gdy dziecko ma utrwalony schemat, według którego taki sposób spędzania czasu to najlepsza rozrywka. Należy więc stopniowo wygaszać to działanie, a w zamian dać dziecku swoją uwagę i czas. Często zwykła wycieczka do lasu może być niezwykłym wydarzeniem, jeśli tylko rodzice poświęcą się w 100% dla dziecka.
Niedopuszczalnym jest zabranianie dziecku korzystania z telefonu, komputera czy telewizora, gdy sami większość wolnego czasu spędzamy w ten sposób. Dziecko wzoruje się na rodzicu. W takiej sytuacji może poczuć się oszukane, nie rozumie, dlaczego rodzic może coś robić, choć tłumaczy, że jest to szkodliwe.
Jak bezpiecznie korzystać z urządzeń ekranowych?
Przy udostępnianiu dzieciom urządzeń ekranowych warto kierować się kilkoma zasadami:
- dostosuj treści do wieku i wrażliwości dziecka,
- nie traktuj urządzeń ekranowych jako nagrody za dobre zachowanie, ani kary za złe – może to wzbudzać silne emocje i wywołać odmienny od oczekiwanego skutek,
- nie zabawiaj dziecka elektroniką w czasie posiłków – może to wpływać na kształtowanie złych nawyków żywieniowych.
- staraj się przeżywać z dzieckiem to, czego doświadcza po obejrzeniu filmiku czy zagraniu w grę, bądź ciekawy tego, co dziecko robiło, porozmawiaj z nim o tym,
- kiedy potrzebujesz czasu na obowiązki lub odpoczynek, spróbuj znaleźć aktywność dla dziecka, w której może wykazać się samodzielnością lub zachęcaj je do towarzyszenia tobie.
