W tym roku obchody Dni Pamięci Ofiar Gestapo odbędą się w dniach 7-12 września, w 80. rocznicę krwawej niemieckiej pacyfikacji Woli Justowskiej.

– Zawsze staramy się organizować uroczystości w okolicach 13 września, ponieważ tego dnia 1939 roku Dom Śląski, gdzie obecnie mieści się nasza siedziba, został zajęty przez niemieckie władze okupacyjne i przekazany na siedzibę Komendy Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa dystryktu Kraków, której wydział IV stanowiła Tajna Policja Państwowa (Geheime Staatspolizei) – gestapo – mówi Tomasz Stachów, kustosz Muzeum Krakowa, zastępca kierownika oddziału Ulica Pomorska.

Przez cały okres okupacji budynek Domu Śląskiego był miejscem kaźni i męczeństwa tysięcy Polaków i osób innych narodowości.

Walczyli poprzez słowo

Dni Pamięci Ofiar Gestapo co roku poświęcone są innym osobom bądź środowiskom. Tym razem program wydarzeń będzie koncentrował się wokół konspiracyjnych drukarni i osób zaangażowanych w wytwarzanie i dystrybuowanie podziemnej prasy w Krakowie.

– W tym roku obchodzimy 80. rocznicę krwawej pacyfikacji Woli Justowskiej, przeprowadzonej pod koniec lipca 1943 roku przez policję niemiecką w celu wykrycia tajnych drukarni na tym terenie. W jej efekcie rozstrzelano 21 osób, a 80 wywieziono do KL Auschwitz – wyjaśnia Tomasz Stachów.

Wydawane w podziemiu gazety i druki ulotne w okresie okupacji niemieckiej były ważnym orężem walki o podtrzymanie wiary w odzyskanie niepodległości, a także źródłem informacji oraz kształtowania postaw obywatelskich i edukacji. Za konspiracyjną pracę wydawniczą groziła kara śmierci.

– Taki los spotkał m.in. Tadeusza Jałocha, który jest jednym z patronów tegorocznych Dni Pamięci Ofiar Gestapo. Był żołnierzem AK, pracownikiem Tajnych Wojskowych Zakładów Wydawniczych w Kosocicach oraz ich łącznikiem i gońcem. Został aresztowany przez Niemców 3 sierpnia 1944 roku, gdy wiózł transport papieru do zakonspirowanych drukarni, a następnie rozstrzelany – opowiada kustosz Muzeum Krakowa.

Uroczysty apel, spacery i gra miejska

Tegoroczne Dni Pamięci Ofiar Gestapo otworzy spotkanie poświęcone Woli Justowskiej i upamiętnieniu ofiar, które zostały rozstrzelane na tym terenie. Wydarzenie odbędzie się 7 września o godz. 18:00 w oddziale Muzeum Krakowa przy ul. Pomorskiej 2.

Następnego dnia organizatorzy zapraszają m.in. na mszę świętą w kościele św. Szczepana (godz. 9:00), a tuż po niej uroczysty apel z udziałem żołnierzy Wojska Polskiego ku czci ofiar gestapo i złożenie kwiatów przy tablicy pamiątkowej przy ul. Pomorskiej.

W sobotę, 9 września, w Pałacu Krzysztofory odbędzie się sesja popularnonaukowa „Drukarstwo w służbie Niepodległej” poświęcona konspiracyjnym drukarniom i prasie podziemnej wydawanej w okresach walk o niepodległość Polski.

– Zaczynamy już od okresu przełomu XIX i XX wieku, bo chcieliśmy pokazać, że konspiracyjna prasa to nie był tylko epizod związany z wojną i okupacją, ale miała wpływ na kształtowanie postaw patriotycznych jeszcze w okresie zaborów – podkreśla Tomasz Stachów.

Sesja rozpocznie się o godz. 10:00 i potrwa do 14:30. Wstęp wolny. Tego dnia będzie można także uczestniczyć w wyjeździe połączonym ze spacerem edukacyjnym po miejscach związanych z pacyfikacją Woli Justowskiej.

Z kolei w niedzielę organizatorzy zabiorą uczestników do Kosocic i poprowadzą śladem miejsc związanych z Konspiracyjnymi Wojskowymi Zakładami Wydawniczymi Armii Krajowej.

Ponadto w dniach 9-10 września wystawę stałą „Krakowianie wobec terroru 1939-1945-1956” w oddziale Muzeum Krakowa przy ul. Pomorskiej 2 oraz dawne cele gestapo będzie można zwiedzić za symboliczną złotówkę.

W poniedziałek, 11 września, organizatorzy zapraszają na grę miejską „Akcja Goniec” dla młodzieży szkolnej w wieku 13-19 lat, a we wtorek na spotkanie z rodzinami żołnierzy AK zaangażowanymi w podziemną działalność wydawniczą.

To tylko niektóre z wydarzeń w ramach tegorocznych obchodów Dni Pamięci Ofiar Gestapo. Szczegółowy program dostępny jest na stronie Muzeum Krakowa.